Opvang voor vrouwen in Peru: eerst basisbehoeften, daarna de psyche

Gabriele Höreth (66) is al veertig jaar een gepassioneerde psychotherapeut in Duitsland. Daarnaast is zij supervisor en docent en werkt zij als vrijwilliger in een opvanghuis voor vrouwen in Peru. Ik ben nieuwsgierig naar wat haar drijft en besluit haar te interviewen.

Portret

Gelukkig stemt ze toe en maken we een afspraak. Ondanks het moeizaam interview vanwege een taalbarrière, waar we deels in het Engels en deels in het Duits spreken en ook nog een slechte telefoonverbinding hebben, voel ik Gabriele’s passie voor haar vak en andere werkzaamheden. De energie en overtuiging klinken voortdurend in haar stem en woorden door. Fascinerend hoe een vrouw als ‘Gaby’ met zoveel vuur, ervaring en expertise de wereld voor vrouwen iets beter probeert te maken. Lees het Duitse vrouwelijke portret van iemand met een sterke innerlijke motor en navigatie.

Een groot maatschappelijk bewustzijn

Gaby heeft zich altijd al verantwoordelijk gevoeld voor het welzijn van de wereld. Samen met haar man en drie kinderen, probeert ze bewust om te gaan met wat de aarde geeft en dat ook te beschermen. Thuis in Duitsland voeren ze vaak gesprekken over deze belangrijke zaken in het leven. Gaby zelf is haar leven lang al nieuwsgierig naar het begrijpen van mensen, hun levens, gevoelens en gedachtes en hoe zij hen kan helpen om een fijn en voldaan leven te leiden.

‘Ik voel mij geenszins een oude vrouw die stil kan gaan zitten. En als ik opnieuw geboren zou mogen worden, zou ik precies hetzelfde leven kiezen: mijn familie en deze baan.’

Gaby werkt al ruim veertig jaar met volle overgave als psychotherapeut, adviseur en supervisor. De meeste mensen die haar kennen, voelen die overgave en het enthousiasme voor haar vak nog steeds. Haar werk is voor haar een win-win situatie. Door het uitoefenen van haar vak wordt zij zelf continu verplicht zichzelf te ontwikkelen.

‘Alleen wanneer ik mijzelf blijf ontwikkelen, kan ik mensen goed bijstaan in hun psychologische behoeftes. Dat is voor mij een enorme innerlijke stimulans.’

Maar ook als zij teams in geestelijke Duitse gezondheidsinstituten en ziekenhuizen adviseert over hoe zij overkomen op hun cliënten en hen helpt bij het effectiever toewerken naar de doelen die ze met hun cliënten voor ogen hebben, voelt Gaby haar meerwaarde. Naast haar werk als psychotherapeute, adviseur en docent psychotherapie ondersteunt ze in Peru een team van hulpverleners die vrouwen, gevlucht vanwege huiselijk geweld, opvangen en begeleiden.

‘De vrouwen krijgen concrete bescherming van de teams van deze opvanghuizen. Ik geef de stafleden en teamleden op mijn beurt support om dit heftige werk te kunnen doen. Vaak lopen zij zelf namelijk het risico op een burn-out.’

Ik vraag naar haar drijfveren in het leven. Ze noemt er twee. De eerste is haar zelfontwikkeling. ‘Ik wil in de spiegel kunnen blijven kijken en zonder schaamte tevreden zijn met wat ik doe. Door contact met andere mensen en goed te luisteren naar hun feedback, kun je je eigen gedrag reflecteren en je eigen fouten ontdekken’. Gaby wil haar fouten herkennen en als dat mogelijk is, corrigeren. Ze wil iemand zijn waar mensen vertrouwen in hebben en graag mee praten. Haar grote wens is dat mensen zonder angst tegen haar durven zeggen als ze door haar gekwetst zijn of een andere mening hebben. Op die manier kan zij zich, zowel wat werk als persoonlijkheid betreft, blijven ontwikkelen.

Inspirerende ontmoeting tijdens Spaanse les

Haar tweede drijfveer ontstond al op jonge leeftijd. Als student wilde zij al mensen in moeilijke leefomstandigheden in het buitenland bijstaan. Maar destijds vroeg niemand om psychologische hulp in crisisgebieden in het buitenland. De nadruk lag toen vooral op basisbehoeftes, zoals voedsel, onderdak en een leven zonder oorlog en geweld. Vijf jaar geleden echter ontmoette ze, tijdens haar reis in Peru, een leidinggevende van een opvanghuis waar vrouwen, gevlucht uit gewelddadige relaties, veiligheid en onderdak kunnen vinden. Ze vertelde dat haar team zich soms ontredderd en overweldigd voelde door alle traumatische ervaringen van de vrouwen. Zij vroeg Gaby om haar team te ondersteunen.

‘Ik beloofde terug te komen, maar moest eerst Spaans leren spreken’.

En zo starte ze op haar 61e met Spaanse les in Chili. Tijdens de les ontmoette ze Karoline Meyer, een non die 45 jaar geleden in een kansloze arme wijk in Santiago ging wonen. In de wijk vierden drugs en alcoholisme hoogtij en er heerste veel criminaliteit en agressie.
Karoline zette met donaties de stichting Cristovive op en startte met hulp aan moeders die voedsel voor hun kinderen nodig hadden. Ze bouwde een kinderdagverblijf en leerde de vrouwen hoe zij , door handwerk of schoonmaakwerkzaamheden, in hun eigen onderhoud konden voorzien. Al die jaren leefde Karoline onder dezelfde armoedige omstandigheden als de mensen die ze bijstond.

‘Karoline weet als geen ander dat mensen eerst in hun basisbehoeftes moeten worden geholpen. Pas daarna kan je werken aan de emotionele behoeftes van de kinderen en gezinnen.’

De ontmoeting met Karoline motiveerde Gaby nog meer om in Peru te gaan helpen. Ze was voor haar een voorbeeld van een vrouw die haar eigen weg gaat. Gabriele besefte dat alle uitdagingen die je tegenkomt het allemaal waard zijn, zolang je jezelf in de spiegel met respect kunt aankijken en weet dat je hebt gedaan wat je kon doen.

‘Ik voel mij altijd verbonden met vrouwen die met hun moed en vastberadenheid vechten tegen onrecht.’

Psychische ondersteuning aan hulpverleners in Peru

In 2015 ging Gaby terug naar Peru om met het team van het opvanghuis voor vrouwen te werken. Ontzettend verdrietig voelde zij zich om al het geweld dat vrouwen en hun kinderen in de huizen mee hadden gemaakt.

‘Vrouwen hebben recht op een goed leven zonder geweld en het definiëren van hun eigen grenzen.’

Inmiddels ondersteunt ze het team twee jaar en in hun weken samen verbeterde de sfeer en verminderde de druk die de teamleden zichzelf en elkaar oplegden. Samen kregen ze helder dat de vrouwen in eerste instantie geholpen moesten worden door hen te voorzien in basisbehoeftes, zoals eigen ruimte, voedsel, steun, en het stellen van grenzen. Pas daarna zouden ze toe kunnen komen aan hun innerlijke wereld. Ook leerde Gaby het team dat het opleggen van verwachtingen aan de vrouwen vaak resulteerde in defensief gedrag en uiteindelijk niets veranderde. De focus ligt nu meer op zelfacceptatie van de vrouwen. Pas als dat er is, is er ruimte bij de vrouwen om zichzelf af te vragen of ze iets willen veranderen in hun leven. Dit is sowieso een belangrijke rode draad in het werk van Gaby:

‘Je kunt pas aan je psychologische behoeftes en/of psychische klachten toekomen als je basis behoeftes op orde zijn.’

In oktober reist Gaby weer naar Peru om een therapie-methode aan het team te onderwijzen. Zo kunnen ze de bewoonsters van het vrouwenhuis ook bijstaan als zij besluiten hun leven te veranderen. Via haar vrijwilligerswerk in Peru, hoopt Gaby de wereld alles wat haar is gegund in het leven, terug te kunnen geven.