Wereldwijf Floor: ‘311 moorden maar Colombiaanse overheid is stil’

Colombia, het land waar ik alweer zeven jaar woon, heeft een buitengewoon complexe geschiedenis waarin geweld altijd een hoofdrol heeft gespeeld. Er zou een vredesakkoord gelden. Maar helaas, tijdens de wedstrijd Colombia versus Engeland verloren wederom mensen hun leven die het lef hebben zich uit te spreken tegen de gang van zaken.

In 2016 werd het vredesakkoord ondertekend. Omarmd door de internationale gemeenschap. Maar sindsdien zijn 311 sociale leiders en/of mensenrechtenactivisten vermoord. Terwijl Colombia in Rusland van Engeland verloor, verloor wéér een aantal van hen hun leven. Doodgeschoten op klaarlichte dag. Experts spreken van een nooit eerder vertoonde geweldsgolf – niet alleen in Colombia, maar in heel Latijns-Amerika. Aldus Colombia Reports.

Maar het is toch vrede?

Vrienden die op bezoek komen vragen wel eens ‘het is nu toch vrede in Colombia?’, alsof door een handtekening alle problemen ineens verdwenen zijn. Vanuit westers perspectief snap ik het heel goed. Wij zijn zo gewend aan een sterke overheid die dergelijke verdragen zou kunnen waarborgen. Maar in Colombia is de realiteit simpelweg anders. Het land is groot, de politieke en sociale belangen lopen te ver uit elkaar en corruptie is diepgeworteld.

Ik woon in een relatief rustige stad, het is hier veilig. Hoe anders is dat op het platteland. Waar de politie en het leger niet bestaan, onderbezet is of voor een paar pesos de andere kant op kijkt. Het zijn tevens de gebieden waar sociale leiders die vechten voor een ander Colombia in hun huizen worden vermoord.

Wat is dan een sociale leider?

De sociale leiders in Colombia zijn -heel simpel gezegd- mensen die zich uitspreken tegen de gang van zaken in dit land, waar miljoenen mensen gedwongen moesten verhuizen als gevolg van de strijd tussen/ met gewapende groeperingen en waar drugshandel hoogtij vierde/viert (over de ruggen van de veelal arme bevolking).

Sociale leiders vind je door heel Colombia, maar zeker in gebieden die door de overheid enigszins vergeten (lijken te) zijn; het platteland ver van de hoofdstad Bogotá. En de plekken waar het ´gewapende conflict´ (de oorlog met de FARC) het ergst was en waar cocateelt (al dan niet gedwongen) voor velen de enige manier van overleven was en is. Sociale leiders maken zich er hard voor dat die situatie verandert.

Met de demobilisatie van de FARC, ontstond er een machtsvacuüm. Aangezien het de overheid niet lukte deze regio’s te controleren, was het voor andere groeperingen eenvoudig de macht te pakken. En wie ruim je dan het liefst als eerste uit de weg? Juist, mensen die durven op te komen voor belangen van boeren die misschien liever een legale teelt zouden hebben. Of mensen die durven te stellen dat grond die is afgepakt van mensen, terug moet naar de originele eigenaar. Mensen die hun dorpen liever niet meer als doorvoerroutes voor cocaine zien.

Van 311 van deze mensen werd besloten dat het ´handiger´ was als ze niet meer zouden bestaan. Doodgeschoten in of nabij hun huis.

Maar nu niet langer stil

Vanuit de overheid en ´handhavers van de wet´ blijft het vooralsnog behoorlijk stil. Er is nog geen arrestatie uitgevoerd. En de sociale leiders die het dodelijk lot vooralsnog bespaard is gebleven worden niet beschermd.

Lange tijd vond ik Colombianen over het algemeen behoorlijk onverschillig. Esto es Colombia – dit is Colombia kreeg ik vaak te horen als ik vroeg naar waarom er niks veranderde. Uiteraard is er woede over de geschiedenis, verdriet ook. Vrijwel elke Colombiaan kent iemand die in de afgelopen 50 jaar gekidnapt is geweest, vermoord is, of op andere wijze onrecht is aangedaan. Maar tot echte actie komt het niet vaak. En toch lijkt ook dat – gelukkig – te veranderen.

De eerste vrijdag van juli gingen duizenden mensen de straat op voor een ´veláton´, een bijeenkomst waar kaarsen gebrand worden. Om aandacht te vragen voor deze brute moorden, het onrecht wat deze sociale leiders en hun familie wordt aangedaan en te zorgen dat het recht eindelijk zegeviert. En niet alleen in Colombia, maar ook in 25 wereldsteden, onder andere New York en Barcelona, kwam men bij elkaar.

¨De kogels houden ons niet meer tegen¨, werd er gezegd. Ik hoop dat het waar is. Vechten voor rechten, die voor ons een vanzelfsprekendheid zijn, is hier nog altijd heel hard nodig.

De foto bij dit artikel werd aangeleverd door de Colombiaanse fotograaf David Estrada Larrañeta. Op de borden staat ¨Wij zijn de stem van zij die niet meer kunnen spreken¨  en ¨Dat leider zijn, niet ons leven kost¨.