Christelijk geloof en vrouwelijke genitale verminking in de Verenigde Staten

Bij vrouwenbesnijdenis denken we al snel aan vrouwen wonend in Afrika. bijvoorbeeld Soedan, Kenia en Ethiopië. Dat vrouwen in Indonesië en India ook op jonge leeftijd besneden worden, weten al veel minder mensen, maar witte vrouwen in de Verenigde Staten die VGV ondergaan? Dat was ook voor de Wereldwijven nieuw. En toch gebeurt het binnen zwaar gelovige wit-christelijke gemeenschappen. Waarom?

Hoofdredacteur en wereldwijf Saskia, die al bijna tien jaar in de VS woont, had er nog nooit van gehoord en zocht uit hoe het staat met vrouwelijke genitale verminking in haar land.

Vrouwelijke genitale verminking bij wet verboden, of …?

Zoals ook in de rest van de wereld, zien we ook in Amerika dat de meeste vrouwen die VGV hebben ondergaan, voorkomen onder immigranten. Het is als traditionele praktijk meegenomen vanuit het land van herkomst. Ons eigen wereldwijf Annemarie Middelburg schreef in 2019 al voor de Wereldwijven over de complexiteit van VGV.

Vrouwen- en meisjesbesnijdenis is echter sinds 1996 bij vrouwen onder de 18 jaar verboden in de VS dankzij de wetgeving van de Female Genital Mutilation Act. Deze wet kwam echter in 2018 op losse schroeven te staan toen een district-rechter in Michigan het onconstitutioneel achtte. 

Het betrof een (landelijk!) zeer controversiële rechtszaak, aangespannen tegen twee artsen die bij 9 meisjes de clitoris verwijderd hadden. De rechter oordeelde toen dat niet de overheid, maar de federale Staten zelf het recht hebben te bepalen of besnijdenissen wel of niet wettig zijn. Met die uitspraak ondermijnde hij de bescherming die de Female Genital Mutilation Act uit 1996 tot dan toe bood.

Niet in alle Staten zijn vrouwen beschermd 

Ondanks de controverse van de zaak, kwam er ná de verkiezingen in 2021 actie door de House of Representatives met een nieuwe wet, STOP FGM Act of 2020. Die wetgeving geeft federale overheden nu in ieder geval de macht terug om mensen te vervolgen en te bestraffen die vrouwenbesnijdenissen uitvoeren of die samenwerking verlenen. De wet verplicht niet alleen om te rapporteren over vrouwen die mogelijk slachtoffer van vrouwelijke genitale verminking kunnen worden of zijn, maar ook wat lokale overheden doen om dit te voorkomen.

Op dit moment hebben 40 Staten heel specifiek wetgeving die VGV verbiedt, echter tien Staten waaronder Noord Dakota, Kentucky en een aantal Staten in de Midwest hebben geen duidelijke wetgeving die besnijdenissen bij vrouwen verbieden. Niet zonder reden. Dit zijn ook de Staten waar abortus-wetgeving een heikel punt is en zwaar conservatieve Christenen veel invloed hebben op lokaal beleid. 

Streng geloof in de ‘goede’ vrouw

Binnen deze streng wit-gelovige gemeenschappen is de rol van de vrouw traditioneel en ondergeschikt aan die van de man. Bovendien gelooft men nog altijd dat de seksualiteit van de vrouw iets van satan is. En daar komt VGV om de hoek kijken: de verwijdering van de clitoris is een rituele praktijk die nodig is om de huwbaarheid van de vrouw te vergroten en om haar seksuele driften te temperen. Zoiets onschuldigs als zichzelf betasten of masturberen is een grote zonde voor een vrouw.

Dit is het verhaal van de Amerikaanse Renee Bergstrom. In 1947 wordt ze als driejarig meisje door haar moeder meegenomen naar de kliniek van de kerk. Haar moeder vermoedt dat Renee zichzelf betast, een doodzonde. Binnen hun kerkelijke gemeente is de enige uitweg om masturbatie of andere seksuele prikkels van meisjes en vrouwen in te dammen, de verwijdering van de clitoris. Jaren zwijgt Renee over deze verschrikkelijke dag. Ze voelt zich verraden en in haar pubertijd zit ze vol vragen. Als ze 15 is vraagt ze een dokter over het vreemde gevoel rondom haar litteken. Het blijkt dezelfde arts die haar clitoris verwijderd had en hij beschaamt haar vraag. 

Pas jaren later durft ze over haar eerste bevalling te praten. Geen idee had ze dat littekenweefsel niet mee-rekt, Het scheelde weinig of ze was in het kraambed overleden. Haar lichamelijke herstel van de gigantische knip die de gynaecoloog moest zetten duurde lang. Diezelfde gynaecoloog was zeer met haar begaan maar vol ongeloof dat deze praktijk nog bestond. Het was bekend dat in de 19e eeuw de clitoris van vrouwen verwijderd werd als behandelding tegen masturbatie of, wat werd gezien als, seksuele problemen, maar dat het ook nog in de 20e eeuw voor kwam? 

Twee vrouwen, één verhaal 

Ja. Ook Jenny en haar zus zijn slachtoffer van meisjesbesnijdenis. De zussen komen uit een zwaar gelovige witte gemeenschap in Kentucky, ook één van de Staten die VGV-praktijken nog altijd niet verbiedt. De ingreep zal uiteindelijk het leven van haar zus verwoestten en, inmiddels een volwassen vrouw, is Jenny vastberaden dat VGV ook in haar geboortestaat verboden wordt.

Vanuit hun christelijke opvoeding leren beide meisjes snel dat een vrouw  – echtgenote, moeder, dochter – gehoorzaamd en ondergeschikt is. De man staat aan het hoofd van het gezin en vrouwen zijn er om hen te dienen. Ook op seksueel vlak, maar dat een vrouw daar plezier aan mag beleven, is een zonde.

Als Jenny vijf is, gaat ze samen met haar zus op reis. Ze hebben geen idee waarheen maar die reis verandert hun lichaam voorgoed. In een vreemde omgeving en door totaal onbekende mensen worden de zusjes besneden en bij thuiskomst mag er met geen woord meer over worden gesproken. Hun moeder vertelt hen dat ze nu hun gehoorzaamheid aan God hebben beproefd. Nooit trekt Jenny die woorden in twijfel. 

Schaamte rond vrouwelijke genitale verminking moet worden doorbroken 

Pas jaren later, als ze in opleiding is tot verpleegkundige, ontdekt Jenny dat haar vagina niet klopt met wat ze in de boeken leest. Ze ontmoet een vrouw in een nieuwe Bijbelclub en durft haar vragen te stellen. De puzzelstukjes vallen beetje bij beetje op hun plek: de pijnlijke menstruaties, vele blaasontstekingen en de enorme pijn na seks.  

De verhalen van Renee en Jenny zijn niet is uniek, maar het taboe zo groot en het dogma streng dat witte vrouwen in de VS die een vrouwelijke genitale verminking ondergaan hebben, niet hierover durven te vertellen. En toch is dit wat Renee en Jenny nu doen. Want als zij het hebben meegemaakt, dan moéten er wel meer wit-christelijke jonge vrouwen zijn die hetzelfde lot hebben ondergaan. In de woorden van Jenny: 

“we zullen het exacte cijfer van besneden witte jonge vrouwen pas kunnen achterhalen als we de schaamte kunnen doorbreken en vrouwen durven vertrouwen dat het veilig is om erover te praten. Vrouwelijke genitale verminking is niet gebonden aan kleur, cultuur, religie, regio of iets anders – het is van ons allemaal.”

Zero Tolerance – Vrouwelijke Genitale Verminking: Help jij ons geld inzamelen voor FSAN?

Deze campagne willen we heel graag aangrijpen om een organisatie in het bijzonder te steunen: FSAN (Federatie Somalische Associaties Nederland). In de jaren negentig opgericht door Zahra Naleie, zelf besneden en gevlucht naar Nederland vanuit Somalië. In Nederland zag ze dat er nauwelijks tot niets bekend was over VGV en binnen (Somalische) immigranten gemeenschappen het onderwerp taboe was. Die patronen heeft ze met FSAN doorbroken. Zahra zag de dringende noodzaak om VGV bespreekbaar te maken in de politiek, de gezondheidszorg en het onderwijs in Nederland. Meer weten over de werkwijze van FSAN?

De afgelopen twintig jaar zijn heel veel stappen gemaakt, maar we zijn er nog niet. Besneden vrouwen krijgen vaak niet de juiste hulp en meisjes lopen het risico besneden te worden. Help jij? Je kunt doneren via gironummer NL50INGB0000001545 ten name van FSAN en ovv ‘donatie de Wereldwijven’.