‘Save a Girl’ – Maandverband en onderwijs in de strijd tegen meisjesbesnijdenis

Kenia is één van de meer dan 90 landen waar Vrouwelijke Genitale Verminking (VGV) voorkomt: 21% van de meisjes en vrouwen tussen de 15 en 49 jaar is besneden. Alhoewel de praktijk er sinds 2011 strafbaar is en uit onderzoek blijkt dat ongeveer 90% van de mensen van mening is dat VGV moet stoppen, blijkt het tegengaan van deze diepgewortelde praktijk erg lastig. 

Wereldwijf Annemarie Middelburg gaat in gesprek met Carolyne Nyarangi. Carolyne is geboren en getogen in Kenia. Ze groeide op in armoede, maar is nu een bevlogen activiste. Als achtjarig meisje is ze zelf besneden en weet daarom als geen ander wat er nodig is om deze praktijk te stoppen. Ze werkt momenteel als voorzitter van de organisatie Icare Sustainably International aan haar droom: het leven van meisjes en vrouwen te verbeteren. Carolyne vertelt gepassioneerd over het project ‘Save a Girl’ in het westen van Kenia. 

Uit nood geboren

In Bungoma county, waar Carolyne werkt, is de belangrijkste economische activiteit landbouw. Het opleidingsniveau van vrouwen is erg laag en de vooruitzichten op werk zijn minimaal. Ze vertelt dat de Covid-19 pandemie ervoor zorgde dat de situatie voor meisjes en vrouwen verslechterde: “Er waren lockdowns, scholen gingen dicht, veel mensen verloren ineens hun baan en we zagen een enorme toename van het aantal tienerzwangerschappen.”

Carolyne legt uit hoe dat zit: “Meisjes zagen dat hun ouders het moeilijk hadden en ze wilden hen helpen. In ruil voor geld of eten hadden ze seks met jongens en mannen.” Toegang tot anticonceptie was er in die gemeenschappen niet, dus het gevolg was een enorme toename van het aantal meisjes dat zwanger werd.

Bij deze meisjes heerst er vaak enorme schaamte als ze erachter komen dat ze zwanger zijn: ze zijn verdrietig omdat ze zich er vaak van bewust zijn dat ze de eer van de familie hebben aangetast. Carolyne vertelt met tranen in haar ogen dat ze meisjes van 10 tot 14 jaar zag die baby’s moesten krijgen: “Hun lijfje is er natuurlijk nog helemaal niet klaar voor en er zijn vaak complicaties bij de bevalling. Dan hebben we het nog niet over de mentale gezondheid: ze zijn zelf nog kind en worden dan moeder.” 

Save a Girl – Gratis maandverband

Carolyne legt vervolgens uit dat ze zich verder ging verdiepen in wat er precies gaande was. Toen ontdekte ze dat er ook een verband is tussen menstruatie en tienerzwangerschappen. Veel meisjes (en ook vrouwen) hadden namelijk in verband met geldgebrek geen maandverband. Dit is een luxeproduct en heeft in tijden van nood geen prioriteit. Jongens en mannen speelden hierop in en boden meisjes maandverband aan in ruil voor seks. 

Op deze manier is het project ‘Save a Girl’ ontstaan. Carolyne legt uit dat meisjes ook in tijden van crisis niet hoeven te lijden: “Ongesteld zijn is iets natuurlijks. Meisjes hebben recht op maandverband.” Ze pleit daarom voor gratis natuurvriendelijk maandverband en beter onderwijs ten aanzien van dit thema. 

Besnijdenis: maagdelijkheid en de eer van de familie

Ook vertelt Carolyne dat er een duidelijke link is met meisjesbesnijdenis: “Al deze kwesties: tienerzwangerschappen, menstruatie en meisjesbesnijdenis zijn onderling met elkaar verbonden. Het draait allemaal om de maagdelijkheid, seksualiteit en de eer van de familie.” Vaak wordt gedacht dat een meisje dat niet besneden is (seksueel) losbandig zou zijn. Dat is een belangrijke reden om in Kenia meisjes te besnijden. Ook is het beschamend voor ouders als hun tienerdochter zwanger is: zij krijgen dan de schuld en zien VGV als oplossing, legt Carolyne uit. 

In gesprek voor verandering to Save a Girl

Maar hoe verander je deze diepgewortelde tradities? Hoe begin je bijvoorbeeld het gesprek met een moeder die van plan is haar dochter te besnijden, of met een religieuze leider die voorstander is van VGV?

Carolyne vertelt dat dit voor haar persoonlijk niet heel lastig is omdat ze begrijpt wat er in de hoofden van mensen speelt: “Je moet laten zien dat je de mensen snapt. Ik praat vanuit mezelf en begin altijd vanuit mijn eigen ervaring. Ik gebruik de lokale machtsstructuren en respecteer deze. Op die manier komt het gesprek altijd op gang.” Carolyne geeft wel toe dat ze het soms wel makkelijker vindt om met vrouwen te praten dan met mannen: het blijft toch een heel gevoelig onderwerp, wat in bepaalde gemeenschappen ook diep verankerd zit in religie. 

VGV zal niet zomaar van de ene op de andere dag stoppen, maar inmiddels zijn er de afgelopen jaren belangrijke stappen gezet in Kenia. Volgens Carolyne is het noodzakelijk om het onderwerp verder te normaliseren en te investeren in onderwijs. Ook moet het gesprek worden aangegaan met de gemeenschap als geheel.

“Oplossingen kunnen worden gevonden als mensen praten. Als mensen niet praten, blijft het probleem bestaan.” 

Zero Tolerance – Vrouwelijke Genitale Verminking: Help jij ons geld inzamelen voor FSAN?

Deze campagne willen we heel graag aangrijpen om een organisatie in het bijzonder te steunen: FSAN (Federatie Somalische Associaties Nederland). In de jaren negentig opgericht door Zahra Naleie, zelf besneden en gevlucht naar Nederland vanuit Somalië. In Nederland zag ze dat er nauwelijks tot niets bekend was over VGV en binnen (Somalische) immigranten gemeenschappen het onderwerp taboe was. Die patronen heeft ze met FSAN doorbroken. Zahra zag de dringende noodzaak om VGV bespreekbaar te maken in de politiek, de gezondheidszorg en het onderwijs in Nederland. Meer weten over de werkwijze van FSAN?

De afgelopen twintig jaar zijn heel veel stappen gemaakt, maar we zijn er nog niet. Besneden vrouwen krijgen vaak niet de juiste hulp en meisjes lopen het risico besneden te worden. Help jij? Je kunt doneren via gironummer NL50INGB0000001545 ten name van FSAN en ovv ‘donatie de Wereldwijven’.