Onze identiteit in deze wondere wereld

In de zomer van 2020 verhuisden we van hartje Randstad naar het grote wilde westen van Canada. Met toen nog enkel onze honden Amber en Fern, kat Ollie en drie koffers stonden we op een volledig verlaten vliegveld in een land waar we nog nauwelijks de weg kenden. Het coronavirus woedde net vier maanden over de wereld en het vleugje avontuur dat we voelden werd nu vergezeld door een Groot Niet Weten.

Was dit nou wel de juiste stap? Zouden we het in deze inmiddels extreem stille wereld met z’n tweetjes redden? En zouden we op een dag wel naar huis kunnen vliegen zoals dat even terug heel gewoon was? Zo begonnen we ons Canadees avontuur. Met drie koffers, twee honden, een kat en een hoofd vol vragen…

Van onbevangen nomaden naar wie-ben-ik?

Ondanks dat de mensheid al sinds de prehistorie als nomaden vol vertrouwen over de wereld reisde, omdat de resources van de aarde ons daar nou eenmaal toe dwongen, voelde dat wereldreizen voor ons nu alles behalve vertrouwelijk. Pandemie of geen pandemie: emigreren doet iets heel fundamenteels met je. 

“Emigratie friemelt stiekem aan alle zekerheden die we hebben. Als een Jenga-toren worden alle blokjes van onze identiteit één voor één even bevoelt en bewogen. En dat kan reuze uitdagend en leuk, maar ook heel spannend zijn.”

Vragen die we in de eerste periode van anderen kregen, zetten ons aan het denken: “Mis je je vrienden en familie niet heel erg?” Of, “wat zijn de grootste verschillen met Nederland?” En, “wat denk je daar te vinden dan?” Het zijn begrijpelijke vragen, waar vaak zonder al te veel nadenken wel een antwoord op is. Maar met name de vragen die bij jezelf opborrelen, zijn een stuk moeilijker te beantwoorden. Want, “wie ben ík eigenlijk op deze nieuwe plek?” En, “welke overtuigingen nam ik van thuis mee in mijn koffer?” Of, “welke bagage (van mezelf) wil ik nog meedragen en wat meet ik mezelf nieuw aan?”

Behalve veel vragen, komen ook andere onderwerpen voorbij. Sommige zijn heel alledaags, andere veel minder. Zoals bijvoorbeeld hoe je omgaat met wat ‘anders’ is en hoe je je eigen onzekerheden draagt als je ook de zorg voor anderen (je kinderen bijvoorbeeld) hebt. Of, hoe je omgaat met verlies op afstand en hoe je dicht bij elkaar blijft als er veel stress is. Of zoiets als ‘gewoon’ nieuwe vrienden maken: voor je kinderen, maar ook voor jezelf. Want hoe maak je als volwassene nieuwe vrienden als je daar geen druk schoolplein voor hebt?

Je identiteit en blik op de wereld

Eigenlijk zijn al deze vragen identiek aan de vragen waar ik cliënten in mijn coach- en kindercoachpraktijk in Nederland bij begeleidde. Bij ‘life coaching’ draait het ook vaak om onze identiteit en de manier waarop we met dingen in het dagelijks leven omgaan. Een belangrijk verschil is echter dat je met een emigratie in een ander, of voor jou, vreemd dagelijks leven terecht komt. Het sociale en mogelijk ook professionele netwerk wat je in Nederland zorgvuldig opgebouwd had, is nu niet meer fysiek aanwezig en veel waar je nu mee te maken hebt, is (nog erg) onbekend. De veiligheid van je comfortzone, of zelfs tijdzone, is even helemaal zoek.

In Nederland begeleidde ik diverse expat-families. Je probeert als coach hun verhalen en ervaringen altijd zo goed mogelijk te begrijpen. Toen ik naar Canada verhuisde, kregen hun verhalen en ervaringen ineens een heel eigen kleur. Ik ervaarde ineens zelf aan den lijve (en aan hart & ziel) wat zij toen in mijn praktijk probeerden te vertellen. De keer dat ik verdrietig werd in het bijzijn van een Canadese vriendin begreep ik het Franse meisje toen ze mij vertelde dat ze niet goed kon overbrengen hoe ze zich voelde in een andere taal. “Deze taal is niet van mij en dus het gevoel wat ik ermee beschrijf ook niet”, vertelde ze me.

“Toen ik vorig jaar ‘ruzie’ had met mijn partner, kon ik door het tijdverschil niemand in Nederland even bellen. Op dat moment herinnerde ik me ineens de woorden van de Pakistaanse moeder die zo verlangde naar de theeleut momentjes bij haar zus thuis. Hèt moment dat zij normaal gesproken haar opvoed perikelen bespraken (en dat uiteindelijk bij mij op de praktijk deed met een stroopwafel en een kop thee).”

De kracht van knuffelen en praten

Op één van onze koude Canadese winteravonden moest ik denken aan de stoere tienerjongen die met dikke tranen aan mijn werktafel zat, omdat hij tijdens de druilerige Nederlandse herfst de geur van het warme zand in Australië zo mistte. En op dagen dat ik me hier in het begin soms zo stik alleen voelde, zag ik het Amerikaanse jongetje voor me, die al zijn herinneringen aan thuis aan zijn oranje knuffelaap vertelde, zodat de aap alles kon onthouden voor het geval hij het zelf ooit vergat.

“Op die voor mij eenzame momenten trok ik vaak, met het verhaal van dit laatste jongetje in mijn hoofd, zachtjes onze hond Fern op schoot. Ik fluisterde dan in haar fluwelen oren over hoe prachtig de grachten er rond Sinterklaas uitzien en hoe de geur van natte regen op het Drentse veen ruikt.”

Of ik vertelde haar hoe je in de zomer in Nederland met een wapperende rok en slippers aan zo heerlijk langs de bloesembomen fietst. En dat de Hollandse kaasfondue-avonden met mijn moeder de meest knusse en gezellige herinneringen zijn en de ietwat voorzichtige hug van mijn vader zo fijn voelt. En weet je wat? Kletsen en delen met zo’n knuffelaap, of in mijn geval Fern, dat helpt dus echt! Zeker als je je even helemaal alleen op de wereld waant.

Herkenning sterkt je eigen identiteit

In de afgelopen jaren voelde ik me overigens niet vaak alleen of eenzaam. Ik kreeg op afstand veel liefde en steun, maar soms was leven in dit andere land gewoon ietwat overwhelming. Naast dat we een oceaan overstaken en ons (t)huis achterlieten, was ook een wereldwijde pandemie gaande. We waren daardoor langdurig enkel op elkaar aangewezen (‘what’, of beter misschien, ‘who doesn’t kill you makes you stronger!’).

“In de eerste maanden ná ons vertrek, overleed mijn moeder en moesten we vanwege natuurgeweld evacueren van de enige plek die we kenden in Canada. Het was gewoon een beetje veel, zo op zo’n nieuwe stek.”

Het hielp om al deze ervaringen met anderen te delen! De verhalen van de families in mijn praktijk, maar ook de berichtjes van andere wereldwijven sterkten me enorm. Ook zij hadden bosbranden meegemaakt, worstelden met het verlies van een ouder op afstand en zochten naar een goede manier om vrienden te maken, te hebben en te houden. En óók zij kunnen zich soms angstig voelen vanwege de anders ingerichte gezondheidszorg. 

Goede voorbereiding en onverwachte emoties

Hoe goed je je ook voorbereidt op een emigratie en alles praktisch gezien in kannen en kruiken denkt te hebben, er komen zoveel dingen op je af. Dingen die je in eerste instantie helemaal niet verwacht. Natuurlijk mis ik mijn vrienden en familie heel erg, maar ik mis mijn vertrouwde fysiotherapeut, huisarts en vaste zangjuf evengoed. Deze mensen horen ongemerkt heel erg in dat vertrouwde veilige rijtje thuis.

“Het grootste verschil met Nederland? Canada heeft niet de persoonlijke intieme geschiedenis die ik met Nederland heb. Niet de sloot waar ik als kind op schaatste of het bankje waar ik voor het eerst een jongen zoende.”

Maar wat dacht ik dan wel in Canada te vinden? Voor ons vertrek, dacht ik vooral aan rust, natuur en ruimte. Inmiddels is dat een heel ander antwoord: mezelf. Omdat alles zo anders is hier, heb ik geleerd op een andere manier naar mezelf te kijken. Naar mijn opvoeding, mijn (aangeleerde) ideeën, mijn cultuur. Ik heb mezelf, mijn systeem en mijn identiteit, een soort van herontdekt.

Compleet nieuwe identiteit?

In Nederland was ik een ‘kunstenmeisje’. In Canada ben ik een ‘sporty-outdoor-girl’. Waar ik in Nederland flink direct kon zijn, heb ik in Canada geleerd om mijn boodschap anders te verpakken en hoffelijk sorry te zeggen als iemand tegen me aanbotst. In Nederland rende ik op ieder weidedier af om het even te aaien of ‘hallo’ te zeggen. Dat doe ik hier maar beter niet! Angstvallig houd ik de ritselende blaadjes van de struiken in de gaten, opdat er geen beer of cougar achter vandaan komt.

“In Nederland was ik heel punctueel en had ik een strakke en volle agenda, maar in Canada weet ik soms niet eens wat ik morgen ga doen.”

Het is heus niet zo dat ik een compleet andere persoonlijkheid gekregen heb, maar ik heb door deze emigratie (en alle andere levenservaringen en veranderingen die daar nog bij kwamen) wel heel erg veel geleerd. Het heeft me uitgedaagd te reflecteren op mijn zelfbeeld, mijn mensbeeld en mijn wereldbeeld. En het is reuze fijn als je al dat leren niet (altijd) alleen hoeft te doen. Gedeelde smart is op z’n oer-Hollands gezegd tenslotte ook halve smart. 

Heb je vragen? De Wereldwijven helpen je!

De komende maanden willen de Wereldwijven jou, samen met Ruth, ruimte bieden om vragen te stellen rondom emigreren, verandering en wat dit doet met je eigen identiteit. Heb jij een vraag die bij één van deze onderwerpen aansluit? Stuur die dan in via redactie@wereldwijven.com en we leggen de vraag aan Ruth voor. Zij zal proberen om vanuit haar professie, aangevuld met haar eigen ervaringen, zo goed mogelijk een antwoord te formuleren en daar een blog over schrijven. Natuurlijk raadplegen we ook andere wereldwijven voor hun feedback, tips en ervaringen.

Mocht jij, je partner en/of je gezin liever individueel begeleid worden bij de veranderingen die je aangaat? Dan kan Ruth jullie daar digitaal bij ondersteunen. Stuur haar gerust een berichtje via haar LinkedIn of email ruth.slob@gmail.com. 

“The circles of women around us weave invisible nets of love, that carry us when we are weak and sing with us when we are strong.“

– SARK