Russofobie? Moskou nu in positief daglicht na het WK

Toen ik in maart 2016 hoorde dat we van Oslo naar Moskou zouden verhuizen, moest ik een paar keer flink slikken. Mijn perceptie van Moskou was heel negatief. Wellicht dat dit kwam door de russofobie van de Westerse media…

Als huidige inwoner van deze stad met mijn gezin weet ik inmiddels beter. En gelukkig maar! Het Wereldkampioenschap voetbal 2018 in Rusland heeft wereldwijd als een mooi visitekaartje mogen dienen en hopelijk ziet men nu Moskou, na het WK, als een stad die veel te bieden heeft.

Mijn beeld was negatief

De nieuwsbeelden van Moskou ten tijde van de Sovjet periode die op mijn netvlies gegrift stonden, waren weliswaar van 30 jaar geleden. Ik was toen ongeveer 15 jaar en zag op het nieuws de beelden van de val van de Berlijnse Muur in 1989. Rusland verkeerde in grote armoede en de Sovjet-Unie viel uiteen. In plaats van de man met de wijnvlek op zijn hoofd, Gorbatsjov, stond de vaak beschonken Jeltsin aan het roer. Grauwe en grijze gebouwen, armoede en saaiheid, zwaarmoedige Russen in de rij voor eten in de supermarkt. Dat is was het beeld dat ik had van Moskou, de plek waar wij als gezin drie jaar moesten doorbrengen. Maar wat had ik het mis…

Moskou is een wereldstad

Nu, 30 jaar later, is Moskou uitgegroeid tot een wereldstad. Een metropool met ruim 13 miljoen inwoners. De Moskoviet is trots en met een goede reden mijns inziens. Moskou met haar brede avenues, groteske stadsparken, uitstekende restaurants en clubs, een financieel district en mega malls met de duurste modemerken. Het heeft prachtige gebouwen in verschillende bouwstijlen; art deco, art nouveau en (neo)classicistisch. Het is alsof de stad met al haar inwoners een enorme inhaalslag heeft gemaakt. Waar de normale man zich voortbeweegt middels het efficiënte ondergrondse metrostelsel, laten oligarchen zich transporteren met gepantserde en zwaarbeveiligde bolides. Moskou, de stad die me keer op keer verbaast en verrast. En nu de stad waar zojuist de finale van het WK 2018 zich heeft afgespeeld.

Verwondering en gastvrijheid

Wellicht hebben wereldwijd miljoenen kijkers van het WK ook verwonderd gekeken naar de beelden vanuit Moskou en de enorme transformatie die deze metropool heeft doorgemaakt. De stad was helemaal niet grauw en grijs. Men zag lachende en feestende Russen arm in arm dansend in de straten met andere internationale voetbalfans. De Moskoviet was juist vriendelijk en gastvrij, nieuwsgierig naar alle bezoekers en dankbaar voor alle aandacht voor ‘hun’ stad. Zelfs na het verlies van het Russische elftal tijdens de kwartfinale. De smetteloze organisatie, logistiek en veiligheid heeft ervoor gezorgd dat iedereen met volle teugen kon genieten. De voetbalfans werden gastvrij binnengehaald in de metrostations waar sinds kort ook de bewegwijzering in het Engels te lezen en horen was. Dit laatste gold overigens ook bovengronds. Straatnaamborden werden vanuit het Cyrillisch vertaald naar het Latijnse schrift. Het werd de internationale bezoeker gemakkelijk gemaakt.

Ook Tinder voelde de WK rush

De Moskovieten voelden de spanning stijgen in de aanloop naar het WK. De activiteit op de dating app Tinder verviervoudigde, zo viel te lezen in The Moscow Times.

Niet alleen om een ‘date te scoren’ maar Tinder werd nu ook gebruikt om gemakkelijker buitenlanders te ontmoeten en internationale vriendschappen te kunnen sluiten.

Volgens een onderzoek in 2018 gepubliceerd door de onafhankelijke Levada Center, bleek 76% van de Russen niet over een paspoort te beschikken. Tinder bood dus een makkelijke manier om (eindelijk) in contact te kunnen komen met buitenlanders. Er volgde ook een rush op de zgn. kokoshniki’s (op tiara lijkende hoofdtooien die traditioneel werden gedragen door getrouwde Russische vrouwen in de pre –revolutietijd). Deze waren niet aan te slepen en werden gedragen door zowel de Russische als andere supporters. De lokale middenstand profiteerde enorm van alle aanloop en de hotels waren week na week volgeboekt. Kamer – en huizenprijzen vertienvoudigden zich op Airbnb. Men kon geld verdienen! De stad stond op z’n kop.

Russen zijn sceptisch

Omdat er zoveel geld geïnvesteerd is om zoveel te renoveren en herstructureren, zijn vele Russen erg sceptisch of al dat geld ooit terugverdiend gaat worden. Men is bang dat Rusland wat dat betreft dezelfde fouten maakt als Brazilië, waarbij zoveel nieuwgebouwde stadions na afloop van het WK in verval raakten. Een aantal nieuwe stadions ligt in kleine steden zoals Samara, Rostov-on-Don en Saransk. Daar is op lokaal niveau niet genoeg geld om de stadions winstgevend te maken of te kunnen onderhouden. De lokale voetbalclubs zijn zelfs te klein of spelen op een te laag niveau om geld te verdienen aan de kaartverkoop. Het zou alles bij elkaar $269 miljoen kosten tot het jaar 2023 om de nieuw aangelegde infrastructuur, inclusief de stadions en trainingsgronden, te kunnen onderhouden. Het Kremlin heeft aangegeven dat het welwillend is om deze kosten voor een groot deel op zich te nemen…maar of dat werkelijk gaat gebeuren?

De voetbalgekte voorbij

Ergens ben ik blij dat het WK voorbij is en we weer kunnen overgaan tot de orde van de dag. Moskou heeft in mijn ogen de afgelopen weken zich bijzonder warm en gastvrij opgesteld. Er waren geen zware incidenten en er hing een ontspannen sfeer in de stad. Het was echt een groot succes. Als kers op de taart heeft president Putin deze week aangekondigd om de voetbalfans die in het bezit waren van een Fan ID, een visum vrije toegang tot Rusland te verlenen tot het einde van 2018. Een genereus aanbod toch?

Hopelijk is er met de organisatie van het WK een einde gekomen aan de russofobie van de westerse kijk op Rusland en Moskou in het bijzonder. In elk geval zijn bij mij de oogluikjes twee jaar geleden opengegaan. Moskou is een prachtstad en zeker het bezoeken waard!