De kloof tussen rijk en arm in Kenia

Armoede is nog steeds één van de kenmerken van ontwikkelingslanden en in vergelijking met Europese landen zeker. Maar, het is een zware misvatting dat iedereen er arm zou zijn. Wereldwijd Susanne woont en werkt in Kenia en kan dit alleen maar beamen. Als ze in Nairobi rondrijdt, ziet ze extreem veel dikke, dure (en vooral zwarte) auto’s. Ook vrienden die op bezoek komen, valt het altijd direct op hoeveel dure auto’s hier rondrijden.

Het contrast tussen rijk en arm is groot, maar Westerlingen zoals Susanne, zijn daarbij echt in de minderheid. De shopping malls zitten in het weekend vol met gegoede burgers in merkkleding en met dure tassen.

Extremen tussen rijk en arm

De kloof tussen arm en rijk is vrij extreem hier in Kenia. Er is slechts een piepklein ijsbergtopje van rijken. Oxfam heeft berekend dat minder dan 0.1% van de bevolking (dat zijn 8,300 mensen) hier meer rijkdom bezit dan de rest van de 99.9%. De rijkste tien procent heeft 23 keer meer inkomen dan de armste tien procent. Ook leeft meer dan de helft van de inwoners van Nairobi in sloppenwijken, waarvan Kibera de grootste en bekendste is. Volgens Oxfam is de extreme inkomensongelijkheid niet onvermijdelijk maar een politieke keuze.

Corruptie in alle lagen

Hoe de kloof in Afrika steeds groter wordt, kan op vele manieren worden belicht. Je vraagt je af: worden de rijken steeds rijker? De armen steeds armer? Of beide? En hoe dan? Discussies met Keniaanse vrienden over dit onderwerp leveren goede inzichten op. Allereerst gaat het over corruptie. Hoe de rijken steeds meer rijkdom vergaren is duidelijk.

Onlangs zijn hier 47 nieuwe plaatselijke gouverneurs gekozen en geïnstalleerd. Ieder persoon of organisatie die iets wil doen op hun locaties, zal bij hen langs moeten gaan en moeten dokken. Je krijgt hier niks gedaan zonder steekpenningen, helaas. En als je dan al een contract krijgt met een overheidsinstantie voor het leveren van een product of dienst, dan moet je vervolgens heel lang wachten eer je betaald krijgt. Wie heeft de cashflow om die tijd te overbruggen? Niet de armen. Het is een vicieuze cirkel: alleen rijken krijgen de zakelijke kansen en houden zichzelf daarmee in stand én het systeem blokkeert kansen voor de minder rijken. 

Rijk of arm, je ontkomt niet aan ’tea money’

Helaas is corruptie niet iets waar alleen de rijken mee te maken hebben. Als je ook maar iets voor elkaar wilt krijgen hier, of het nu onderwijs, een politierapport, ziekenhuis- of doktersbezoek is of gewoon op de weg moet rijden: je moet betalen. Terwijl deze publieke diensten eigenlijk gratis zijn. Dit is alom geaccepteerd en wordt door iedereen beaamd. Het is alleen een kwestie van hoeveel ‘tea money’ je betaalt.

Politiek belang

Net als bijna overal in de wereld, zijn alle levenskosten in Kenia dit kwartaal omhoog gegaan: benzine, openbaar vervoer, alle levensmiddelen, school lunches,… Alles. In juni zijn de prijzen van de matatus, de lokale bussen, met 20% omhoog gegaan en voedsel is nu 15% duurder dan een jaar geleden. Wie een beetje een buffertje heeft, overleeft dit. Wie niet, die wordt steeds armer. Nu is het wel zo dat er voor alle strata oplossingen zijn. Je kunt eten en drinken in alle prijsklassen. In een gemiddeld restaurant in Nairobi kun je voor 800 shilling, dat is nu zo’n zesenhalve euro, een soepje betalen. Daar kunnen anderen een week van eten. In een matatu kom je voor 50 shilling een heel eind, met een taxi nog geen meter. 

Die kloof wordt nu dus niet kleiner. De enige die dat kan doen is de politiek. En de onlangs verkozen nieuwe president Ruto? Die heeft volgens velen de inkomensongelijkheid niet hoog op zijn agenda. Hij staat meer bekend om zijn eigen inkomen. Maar… ik kan ongelijk krijgen. Ik hoop het.