Ultiem Zwitserleven – met koeien, bloemenvelden en vers brood

In Zwitserland lopen zo’n anderhalf miljoen koeien rond op de dik éénenveertigduizend vierkante kilometers die dit land telt. Van deze anderhalf miljoen koeien zijn er bijna zevenhonderdduizend melkkoe. Toen wij in de zomer van 2022 vanuit het stedelijke Amerika neerstreken op het platteland van centraal Zwitserland zagen we niet alleen veel koeien, we roken ze ook… Welkom in Helvetia!

We wonen in een dorpje op achthonderd meter hoogte in het midden van Zwitserland. Als ik door ons dorp loop, is het onmogelijk om geen weilanden of boerderijen te zien. Ik gok dat de meeste boeren hier rond de dertig koeien bezitten. De typische Nederlandse rood- of zwartbonte exemplaren heb ik nergens gezien. Hun Alpenzusjes zijn grijsbruin.

Prachtig opgetuigde koeien 

In het late voorjaar worden de koeien naar de hoger gelegen bergweides gebracht waar ze de hele zomer naar hartelust grazen. In september, voordat het te koud wordt, komen ze weer naar beneden. Die afdaling is bekend onder de naam Alpabzug. De koeien worden nog boven op de berg prachtig opgedoft met bijvoorbeeld bloemen, vlaggetjes en altijd met een enorme koeienbel om de nek. Zodra alle koeien opgetut zijn, begint de lange tocht terug naar de boerderij. 

Hoefje voor hoefje dalen ze af. Je hoort ze van verre aankomen, die bellen produceren aardig wat geluid! Na een zomer lang boven in de bergen rondgetrokken te hebben, zijn ze in tiptop conditie. Dat moet ook wel, want de weg naar hun stal is vaak kilometers lang. Zodra de boeren met hun koeien terug zijn in het dorp worden ze feestlijk onthaald door de plaatselijke bevolking. Afgelopen najaar maakte ik voor het eerst zo’n Alpabzug mee en vond het echt een happening. 

Koeien op transport?!

Onlangs vroeg ik aan iemand uit de buurt of de koeien straks ook weer zo mooi opgetut naar boven lopen. Helaas, voor die mooie plaatjes moet ik weer wachten tot het september is. De koeien zijn na een lange winter op stal niet in staat om zo’n lange zware tocht te maken. Ze worden met veewagens naar boven gebracht waar ze een zomer lang weer aan hun conditie kunnen werken. 

Die rit in de veewagen duurt niet zo lang. Onlangs maakte een Zwitserse koe de reis van haar leven. In een personentrein wel te verstaan! Een paar jonge mannen hadden op een goede avond besloten hun koe mee te nemen in de trein. Emmer en bezem in de aanslag, in geval van een ‘ongelukje’. De koe gedroeg zich voortreffelijk en stapte een kwartier later weer uit met z’n gevolg. Op de vraag waarom ze dat hadden gedaan had een van de mannen geantwoord: “Je mag toch ook je hond meenemen in de trein?!” 

Liefde voor koeien gaat niet meer door mijn maag

Ik ben verliefd geworden op die prachtige Zwitserse runderen. Gelukkig voor mij zijn ze in de zomermaanden ook te bewonderen op de wat lager gelegen bergweides bij ons in de buurt. Ze staan ook iedere eerste maandag van de maand op een rijtje bij een gebouw in het kanton hoofdstadje. Dat ‘feestje’ duurt echter niet lang, want voor die koeien heeft hun laatste uur geslagen. ’s Ochtends staan ze er nog, ’s middags zijn ze allemaal verdwenen en worden de koeienvlaaien weggespoten. 

Ze zijn geslacht en hun vlees is opgehaald voor verwerking. Het waren zonder twijfel happy koetjes, maar sinds ik dit tafereel met enige regelmaat gadesla, ben ik genezen van m’n biefstukje. We eten amper vlees meer. Het aanbod vlees vervangende alternatieven in Zwitserland is groot en wij eten vooral heel veel meer groenten. Toch is enige hypocrisie mij niet vreemd. Heel soms een gebakken eitje met spek vind ik nog altijd erg lekker. Ik denk dat ik binnenkort maar eens een kijkje ga nemen op een varkensboerderij. Om ook dat af te leren. 

Biologische boerderijwinkel

Nieuw aangekomen in Zwitserland was ik bang dat ik nergens lekker brood zou kunnen vinden. Tja, een ‘trauma’ uit Amerika zullen we zeggen want daar is ècht lekker brood een unicum. Ik zocht op internet naar bakkerijen waar ze kwalitatief goed brood verkopen en stuitte per toeval op een link van een biologische Bauernhof. De recensies waren lovend en nergens was het brood lekkerder dan daar, werd er gezegd. Eerst proeven, dan geloven. 

Als je het erf oprijdt zie je een schattig huisje dat los staat van de boerderij. Met een trap ga je enkele treden omhoog en dan kom je via de boeren duodeur het winkeltje binnen. Dan loopt het water je in de mond. Allerlei knapperige verse broden en broodjes zijn smakelijk uitgestald in rieten manden. Maar dat is niet alles. De schappen van het kleine winkeltje staan vol met zelfgemaakte koeken en jams, maar ook voor onder andere Alpenkaas en kakelverse eitjes kan je er terecht. 

Eenmaal bij de Bauernhof, kan ik moeilijk de verleiding weerstaan om even bij de koeien te kijken die in hun half open stal hooi naar binnen staan te werken. Het zijn allemaal Schweizer Braunvieh koeien die erom bekend staan dat ze heel romige melk geven. Vlak bij de stal staat een Milchtankstelle waar je voor nog geen anderhalve frank per liter zelf boerenmelk kunt tappen. Verser ga je het niet treffen. 

Vertrouwen in de mensheid

Ik koop er dagelijks voor drie Zwitserse franken een ovenvers brood zonder chemische toevoegingen. Ik heb altijd gezegd dat het brood in Nederland het lekkerste ter wereld is maar tegen dit brood kan inderdaad niets op. Het winkeltje is niet altijd bemand en dan kan je dus bij niemand afrekenen. Geen nood, er staat een houten kistje waar je het geld voor je boodschappen in kunt doen. Alles op goed vertrouwen. 

In Zwitserland gaat er meer op goed vertrouwen. Toen we eens op een zondagmiddag in ons kanton hoofdstadje rondliepen, stond bij een bloemenzaak alles nog buiten. Ik dacht dat die winkel open was maar nee hoor, het was toch echt gesloten. Nu ik hier langer woon zie ik het ook in de omliggende dorpen: bij bloemenwinkels blijft altijd alles buiten staan in weer en wind, al is het pasen. Probeer dat eens in Nederland… 

Nostalgie en genieten van ‘niets’

Het lijkt alsof de tijd hier een beetje stil is blijven staan en dat voelt relaxed. Het doet me denken aan Nederland eind jaren zeventig, maar dan wel met de geneugten van deze tijd. Eind jaren zeventig woonde ik als klein meisje ook in een dorp met toen nog veel boerenbedrijvigheid. En elke vakantie ging ik bij mijn oma in Brabant logeren. Honderd meter achter haar huis lag een joekel van een boerderij. Drie keer raden waar ik altijd te vinden was. 

De sneeuw die afgelopen weken gevallen is, is inmiddels gesmolten en overal steken bloemetjes en jong groen de kop op. Een boer vertelde me van de week dat de weides binnenkort weer vol zullen staan met allerlei bloemen. De wilde bergprimulaatjes zijn daar nu al een prachtige voorbode van. Die zullen alleen geen lang leven beschoren zijn zodra de koeien de weides weer onveilig maken. Een koe vreet namelijk met gemak tussen de zeventig en honderdveertig kilo vers gras per dag. 

Ik geniet ontzettend van dit land. De rust, de natuur en de altijd indrukwekkende uitzichten op de bergentoppen zijn elke dag weer een genot. Er is me vaak gevraagd: ‘Wat vind je er nou aan om zo achteraf te wonen, er is daar toch helemaal niks?’ Als je er niet voor openstaat dan is hier inderdaad helemaal niets te beleven, maar als je de interesse hebt om te genieten van het kleine dan heb je hier niet niets. Dan heb je juist alles! 

Wil je meer lezen over het leven van Ing in het buitenland, klik dan hier!