Waarom ‘Twinning’ zo belangrijk is voor de eenheid in Europa

Het zijn vaak de kersen op de taart uit de ervaringen die je opdoet door in het buitenland te wonen…Verhuisd vanuit Canada naar Bath en nog maar net gesetteld, ging ik op zoek naar manieren om mensen te leren kennen. Mijn oog viel op The Bath-Alkmaar Twinning Association. Leuk dacht ik, een link met Nederland!

De Twinning heeft eens per maand een Alkmaar Café, een gelegenheid voor iedereen om elkaar te ontmoeten. Ik trok de stoute schoenen aan en ging in mijn eentje naar de pub. In een hoekje zag ik een clubje mensen, met een Alkmaarse vlag. Dat kon niet missen, het was een gemêleerd gezelschap voornamelijk ‘Engelse’ mannen op leeftijd. Ze waren zichtbaar verheugd dat er uit het niets zowaar een voor hun ‘redelijk’ jonge Nederlandse dame binnen kwam stappen. 

Ik gaf ze the benefit of the doubt, ging zitten, babbelde met iedereen. Omdat het het bijna Sinterklaas was, wilde ze allemaal graag weten hoe dat nu precies zat met deze in hun ogen rare traditie. Was Sinterklaas niet hetzelfde als de kerstman?

Ze vertelden mij dat de Twinning aan het einde van de WO II was ontstaan vanwege een joodse vluchteling uit Alkmaar. De steden hebben sindsdien een sterke band en er vinden ieder jaar meerdere uitwisselingen plaats.

Wat achter deze hechte vriendschap tussen Bath en Alkmaar zit, ontroerde mij

Ik ging naar huis en ben gelijk op internet gaan zoeken wat ik over de geschiedenis van de Bath-Alkmaar Twinning kon vinden. Het verhaal ontroerde mij enorm. Hier woonde ik in Bath, een stad in Engeland, die zo’n hechte band bleek te hebben met een stad in Nederland.

Als de Duitsers Nederland bezetten, vlucht de joodse Eli Prins in 1941 met een van de laatste vissersschepen (de Jonge Jochem, gecharterd door Goudsmit, directeur van de Bijenkorf) uit de IJmuidense haven naar Engeland. Hij laat zijn moeder, vader en broer achter die allen, naar hij later verneemt, in 1943 in Sobibór zijn omgekomen. Bestemming was de stad Bath, waar zijn zus, getrouwd met een Engelsman, woonde sinds 1937. Schipper Bertus was nog nooit het kanaal over gevaren, toch wist hij alleen en zonder kaart, tussen de mijnenvelden door, met alle opvarenden de overkant te bereiken. Onderweg worden er nog verschillende mensen opgepikt, die uit wanhoop met roeibootjes de overkant proberen te bereiken. Een zelfde soort wanhoopsdaden zoals je vandaag de dag ook op het nieuws voorbij ziet komen. 

Eli Prins komt bij zijn zuster in Engeland aan en de familie Goudsmit reist door naar Amerika. Hij gaat werken voor de Nederlandse regering in ballingschap en neemt deel aan de Air Raid Precautions. Hij speelt zelfs nog een heldenrol bij de zware luchtaanvallen op Bath in 1942. In Bath ontmoet hij de secretaris van de Rotary Club, Jimmie Wills, aan wie hij de verhalen van de hongerwinter in Nederland vertelt. Jimmie wil helpen en bedenkt een plan om de stad Alkmaar te adopteren en hulpacties te organiseren.

Met de toestemming van Koningin Wilhelmina wordt dat plan uitgevoerd, via Bath’s Rotary Club. Dit was vrij uitzonderlijk, want normaal werden hulpverleningsacties voor slechts één specifieke stad niet goed bevonden. In juli 1945 zamelen voornamelijk sportverenigingen en vrouwenorganisaties geld en goederen in. Ook worden er geld en goederen opgehaald voor de Alkmaarse kinderen met behulp van een straatorgeltje geschilderd in de Nederlandse kleuren in de straten van Bath. Het bewuste orgeltje heeft nog steeds een ereplaats in het Alkmaarse stadhuis.

Het orgeltje wordt volgend jaar naar Bath vervoerd voor onderhoud en zal onderdeel zijn van de 75 jarige vriendschaps festiviteiten.

In oktober dat jaar, ondanks de beperkte communicatie en de nasleep van de oorlog, arriveert Burgemeester van Kinschot op uitnodiging, in Bath. Dit is het eerste fysieke contact tussen Bath en Alkmaar. Vervolgens wordt de burgemeester van Bath op zijn beurt weer uitgenodigd in Alkmaar. Tevens vertrekken in dezelfde periode 50 kinderen uit Alkmaar voor 3 maanden naar Bath om aan te sterken. Ze verblijven bij families in Bath met een groepje Nederlandse begeleiding. Alkmaar wil hiervoor iets terug doen. Later zal een groep kinderen uit Bath naar Alkmaar reizen en wordt met fanfare welkom geheten in de stad.

De vriendschap tussen de twee steden is hiermee bezegeld. En die is tot op de dag van vandaag nog even hecht als bijna 75 jaar geleden!

De Bath Alkmaar Twinning vandaag de dag

Ik zit zelf nu in het bestuur en onderhoud de website, help mee met de organisatie van evenementen, uitwisselingen e.d. Ook organiseer ik vaak het Alkmaar Cafe, die iedere maand plaats vindt voor iedereen die een link heeft met Nederland of meer van Nederland wilt weten. Op de speciale dagen als Koningsdag, Alkmaars Ontzet en Sinterklaas is het meestal extra druk en gezellig.

Al meer dan 70 jaar zijn er uitwisselingen met scholen, verenigingen, organisaties en clubs in sport, kunst en muziek. Van jong tot oud. Velen hebben een hechte vriendschap opgebouwd in de decennia van de uitwisseling, zoals de Minerva Bath Rowing Club die al 30 jaar uitwisselt met Alkmaar en de zwemclub Bath Dolphin & DAW (De Alkmaarse Wateratten) die al sinds 1948 uitwisselen (de oudste uitwisseling in Engeland). Zelf speel ik bij de badmintonclub zij vieren in 2020 hun 20ste uitwisseling. Twee jaar terug ben ik meegeweest met de Engelse spelers naar Alkmaar, spelende aan de Engelse zijde tegen de Nederlanders. Zo heb ik aan den lijve ondervonden wat een fantastisch hechte vriendschappen er zijn ontstaan in die afgelopen jaren tussen deze twee clubs. Het voelde als één grote familie.

Duizenden tulpen als cadeautje

In 2017 hebben we gedurende een week de 70 jarige vriendschap gevierd in Bath. De burgemeester van Alkmaar met een kleine delegatie werd feestelijk ontvangen. We hadden een vol programma voorbereid, ik voelde mij bevoorrecht hier deel van uit te maken. Ook het Alkmaar Uitwisselings Committee was aanwezig. Zij werken ontzettend hard om de band, niet alleen met Bath, maar ook met vier andere partnersteden te waarborgen.

We hebben de zoon van Eli Prins mogen ontmoeten, Prof. Gwythian Prins, nu een erelid van de Twinning. Daarnaast hebben we een aantal eerste lichting Bath kinderen die naar Alkmaar gingen, nu oude dames van in de negentig, weten te traceren. Ook zij zijn bij een aantal festiviteiten aanwezig geweest. Mary Berry, wel bekend van Great British Bake Off, plantte symbolisch een aantal tulpenbollen met lokale schoolkinderen, van de in totaal 5000 geschonken tulpen uit Alkmaar. Haar broer zat namelijk ook bij de eerste groep Bath kinderen, die naar Alkmaar vertrokken. Een 70-koppig jeugdorkest uit Alkmaar gaf een spetterend optreden en nog vele andere activiteiten vonden plaats. 

Het jaar erna is op uitnodiging van Alkmaar de burgmeester van Bath met zijn vrouw en een aantal raadsleden naar Alkmaar gegaan om het Alkmaars Ontzet mee te vieren. Samen met wat andere bestuurders van de Twinning zijn we op eigen kosten meegereisd. We werden als echte VIP’s ontvangen, een onvergetelijke paar dagen, met veel activiteiten en festiviteiten. Als Hagenees, kreeg ik toch enigszins een brok in mijn keel, bij het voor de zoveelste keer meezingen van het Alkmaar Steden lied. Het is mooi te zien hoe gepassioneerd en trots de Alkmaarders zijn op hun stad. Zelfs de Engelsen hadden het stedenlied uit hun hoofd geleerd en zongen met volle borst mee.

Linksonder: Gwythian Prins (zoon van Elias Prins) krijgt de Honary Freedom of Alkmaar onderscheiding van de burgemeester van Alkmaar, tijdens zijn bezoek in Bath.

Stedenbanden niet meer belangrijk?

Officiële stedenbanden liggen tegenwoordig herhaaldelijk bij meer en meer gemeenten onder vuur, zo ook Alkmaar een aantal jaar geleden. Veel banden zijn na de WO2 ontstaan, men ziet de toegevoegde waarde niet meer en subsidies worden stopgezet. Maar niet alle stedenbanden zijn ingeslapen zoals men beweert , er zijn genoeg stedenbanden die nog steeds zeer actief zijn. Door de vriendschap tussen Bath en Alkmaar, leren de kinderen die uitwisselen, het verhaal van Eli Prins kennen. En ze komen te weten hoe deze vriendschap is ontstaan. Zowel de barmhartigheid van de Bath bevolking net na de oorlog als de dankbetuiging van Alkmaar zijn hierin belangrijk.

En het houdt het verhaal van de Joodse vluchteling die alles achterliet en zijn ouders en broer verloor in Sobibór in leven!

In een Europa wat steeds meer moeite heeft de eenwording vast te houden, zijn stedenbanden juist nu belangrijk! Wat is er mooier dan uitwisseling van kennis, cultuur en vriendschap!? Overigens geldt dat niet alleen voor Europa maar ook wereldwijd.

Meer lezen van Antonietta! Hier vertelt ze wat ze van Brexit vindt!