Internationale Vrouwendag: van begin tot nu

We kunnen er niet omheen, op 8 maart is het International Women’s Day, of Internationale Vrouwendag. Op die dag vieren we alle emancipatie-successen en creëren we bewustzijn. Wereldwijd zijn er inspirerende evenementen en lopen we (protest)tochten, gekoppeld aan een maatschappelijk thema.

Maar hoe is deze dag eigenlijk begonnen? Het zal je niet verbazen. Met een vrouw!

Clara Zetkin: van onderwijzers naar activiste 

Clara Zetkin (1857-1933) groeit op in Leipzig, in het conservatieve Saksen van voor de Duitse eenwording. Thuis wordt veel gepraat over de armoedige omstandigheden van arbeiders en maatschappelijke toestanden. Al jong leert Clara van haar moeder dat vrouwen dezelfde rechten als mannen moeten hebben, én dat vrouwen economisch onafhankelijk moeten zijn.

Tijdens haar opleiding als onderwijzeres, komt ze in aanraking met het Marxistisch denken. Clara treedt met haar (toekomstige) man toe tot de Sociaal-Democratische Partij van Duitsland. Die partij wordt in 1878 verboden en samen vertrekken ze naar Parijs. Haar man wordt ernstig ziek en raakt deels verlamd. Ondanks dat alle zorg voor man én kinderen nu op haar schouders rust, blijft Clara actief in de socialistische beweging. 

De werkende vrouw en gelijke rechten

Tijdens de Tweede Internationale in 1889 wordt een resolutie besproken vóór afschaffing van kinder- en vrouwenarbeid. Echter, Clara houdt een vurig pleidooi tegen afschaffing van vrouwenarbeid omdat zij – net als haar moeder – vóór economische- en sociale gelijkheid van de vrouw is. In 1907 brengt ze socialistische vrouwenbewegingen uit verschillende landen bij elkaar, met als doel om over de grenzen heen dezelfde doelstellingen te verdedigen. 

In 1910 volgt een tweede conferentie in Kopenhagen. Twee hoofdthema’s staan centraal: het vrouwenstemrecht en de sociale zorg voor moeder en kind. Clara roept vrouwen en meisjes uit alle landen op om te protesteren tot het stemrecht afgedwongen is. In Kopenhagen stelt ze ook voor om ieder jaar een Internationale Vrouwendag te organiseren. Een vaste datum daarvoor ontbreekt dan nog.

Vrouwen-power anno 1900: grensoverschrijdende saamhorigheid

Anno 1900 is de wereld duidelijk in beweging. Vrouwen spelen steeds meer een belangrijke rol! Saillant detail: Aletta Jacobs, pionier in de strijd om algemeen kiesrecht van de Nederlands vrouw, opperde al in 1901 dat het tijd was voor een ‘Internationale Dag voor Vrouwen’.

Ook binnen de Socialistische Partij in de Verenigde Staten zijn het vrouwen die pleiten voor meer gelijke rechten waaronder ook het kiesrecht voor vrouwen. Met als resultaat dat in 1908 vijftienduizend vrouwen in New York City de straat opgaan en kortere werkdagen, een beter loon en stemrecht eisen.

Wat te denken van de Oktober Revolutie in Rusland? Die is door de Russin aangewakkerd! Op 8 maart 1917 gaan vrouwelijke arbeiders in Sint Petersburg in staking als protest op de slechte arbeidsomstandigheden en het voedseltekort. Het protest verspreidt zich als een olievlek en mannen sluiten zich massaal aan. De Russische Revolutie is niet te stoppen.

International Women’s Day wordt een blijvertje 

Tijdens de Koude Oorlog (en een sterk anti-socialisme in het Westen), krijgt Internationale Vrouwendag in Europa en de Verenigde Staten een nare bijsmaak vanwege de link met initiatiefneemster en socialiste Clara Zetkin. Dat verandert in de jaren zeventig als de tweede feministische golf losbarst. Vanaf die tijd wordt het weer volop gevierd met bijeenkomsten, conferenties en demonstraties. Vrouwen uit alle landen, gezindten en politieke stromingen nemen deel.

In 1978 erkennen de Verenigde Naties International Women’s Day en wordt het wereldwijd een officiële dag. Maar is de dag anno 2022 nog echt nodig? Ja. Ook in Nederland, waar we nog steeds op een beschamende 31e plek staan als het gaat om gendergelijkheid, volgens het Global Gender Gap Report.

Internationale Vrouwendag anno 2022: van vrije dag, kleine cadeautjes tot straatprotest

De viering van de Internationale Vrouwendag verschilt per land. Uitschieter is toch wel Rusland, waar het een officiële vrije dag is en een eerbetoon aan alle vrouwen. Schooljongens geven bijvoorbeeld een cadeau aan hun lerares en een attentie aan de meisjes in hun klas. In China is het sinds 1949 officieel erkend. Werkgevers worden aangemoedigd – hoewel ze niet verplicht zijn – om hun vrouwelijk personeel een halve dag vrij te geven.

In Italië krijgen vrouwen traditioneel een bosje gele mimosa’s, symbool van vrouwelijke kracht. Leuk is dat juist vrouwen elkaar mimosa’s geven als een teken van vrouwelijke solidariteit. In Londen, Engeland, viert men het WOW- (Women of the World) festival. Dit is een driedaags evenement met lezingen, discussies en tentoonstellingen om problemen waarmee vrouwen wereldwijd worden geconfronteerd, aan te pakken.

Waar in Australië ontbijt-discussies worden georganiseerd waarin prominente vrouwen deelnemen aan paneldiscussies op hun vakgebied, zien we in Chili juist veel optochten door de hoofdstad. Mensen dragen groene zakdoeken die steun voor seksuele en reproductieve rechten symboliseren. En geheel volgens Zuid Amerikaanse traditie gaat dat gepaard met veel zang, trommelende beats en fraai uitgedoste kostuums.

Wat ga jij doen op 8 maart 2022 tijdens Internationale Vrouwendag?

Sinds 1996 heeft International Women’s Day ieder jaar een thema. Dit jaar #BreakTheBias, een wereldwijde oproep om ons in te zetten voor inclusiviteit, diversiteit en gelijkheid. Dit jaar wordt de man naast de vrouw in de spotlight gezet, want zonder mannen mislukt de emancipatie. We hebben elkaar nodig in de strijd naar gelijkwaardigheid. 

Steun je dit statement? Strike the pose: Kruis je armen en maak een foto of video en deel die met de hashtags #BreakTheBias en #IWD2022

Wil je weten wat er nog meer in Nederland gaande is de komende dagen? Check dan zeker de Nederlandse website van Internationale Vrouwendag.