Nüshu, een geheime taal van generaties vrouwen in China

Vliegen levert je soms de kans om pareltjes van films te bekijken. Op weg naar Vietnam scrolde ik door het aanbod van recente films en de docu Hidden Letters trok gelijk mijn aandacht. Eeuwenlang deelden Chinese vrouwen op stukjes papier of zakdoekjes hun isolement, verdriet en onmacht in een mannen maatschappij. 

Niet in een gewoon schrift, maar een geheimschrift: Nüshu. Een schrift ontwikkeld dóór vrouwen, vóór vrouwen om hun solidariteit te delen in een wereld die gedomineerd werd door mannen. Nüshu is één van de eerste en oudste vormen van feministisch protest. 

Nüshu: de worsteling van Chinese vrouwen in de huidige maatschappij 

De Chinees-Amerikaanse regisseur Violet Du Feng volgt in haar documentaire twee jonge vrouwen (Hu Xin en Simu Wu), die worstelen met het huidige Chinese patriarchaat. Allebei zoeken ze naar een manier om hun vrouwzijn en identiteit veilig te stellen. Ze ontdekken het syllabische schrift Nüshu en raken gefascineerd. De veel oudere He Yanxin, die het schrift van haar (overgroot)moeder leerde, is hun mentor.

Hu Xin, geeft rondleidingen in het Nüshu-museum en probeert het schrift onder de knie te krijgen met hulp van He Yanxin. Hu Xin voelt zich nauw verbonden met de oude balladen. Ten eerste omdat ze is gescheiden (ze kon haar man niet de zoon geven die hij wenste). Ten tweede omdat ze het gevoel heeft dat ze als alleenstaande vrouw niet als een volwaardig individu wordt beschouwd. 

Ook volgen we Simu Wu uit Shanghai en haar liefde voor Nüshu. Haar verloofde heeft weinig oog voor de ‘hobby’ van zijn aanstaande bruid en ziet liever dat ze een goed betaalde baan zoekt. De worsteling tussen Simu’s eigen verlangens, de verwachtingen van haar verloofde (en maatschappij) leidden tot een dramatische ontknoping als ze in beeld verschijnt in een sweater met de tekst Sorry. I am not sorry. Een moment dat ik ook even weer word geconfronteerd met altijd dat dilemma: je plaats als vrouw in de maatschappij….

Nüshu en het mannelijke perspectief: een commercieel dilemma?

Opmerkelijk aan de film is dat waar de vrouwen juist zoeken naar de authenticiteit en diepere betekenis van Nüshu, zich rondom het schrift een heel oppervlakkig commercieel circus ontwikkelt. Niet in de laatste plaats in het museum waar Hu Xin haar rondleidingen doet.

Een pijnlijk goed gedocumenteerd moment en ik voel me in m’n vliegtuigstoel bozig worden om al het mannelijk bevelen en beslissingen nemen. De essentie van Nüshu wordt voor geld te grabbel gegooid, maar Hu Xin en Simu zetten hun missie voort. Mag deze taal überhaupt wel gecommercialiseerd worden? 

Maar wat is Nüshu nu precies en vooral, wat vertelt het? 

Eeuwenlang werd van vrouwen in China verwacht dat ze zwijgend gehoorzaamden. Als klein meisje aan hun vader, als vrouw aan hun echtgenoot en als weduwe aan hun eigen zoon. Het inbinden van vrouwenvoeten was nog steeds praktijk en vrouwen zaten vooral aan huis gekluisterd. Hun sociale omgang met de (mannelijke) buitenwereld was zeer beperkt. 

Vrouwen beschreven hun eenzaamheid, verdriet maar ook hoop op betere omstandigheden in een eigen schrift van tekens op stukjes papier of stoffen zakdoekjes. Om elkaar te troosten, maar ook hoop te delen en niet op te geven. De oorsprong van Nüshu ligt in Jiangyong, een afgelegen dorp in Centraal China en het schrift verspreidde zich langzaam naar Zuid China.

“Besides a well, one does not thirst. Besides a sister, one does not despair.”

– Nüshu poem

Wil je meer weten over de regisseur Violet Du Feng en de (tot standkoning van de) film Hidden Letters? Lees dan hier het (Engelstalige) interview. Sneak peek? Bekijk dan de trailer.