Diversiteit en gelijkheid in Libië?

Diversiteit betekent dat niet alles en iedereen gelijk is. Men weet dat een man anders is dan een vrouw. Twee zussen, twee vriendinnen, een groep mannen; ieder individu is anders. Deze uitdaging in onze samenleving kent in mijn ogen dan ook enkele contradicties. Men roept om gelijkheid en om diversiteit. Maar zou het in het kader van diversiteit niet beter zijn om te strijden voor gelijkWAARDIGheid? Om vanuit het verschil de verschillende achtergronden en kwaliteiten te durven erkennen en deze gelijkwaardig te durven waarderen?

Vrouwen hebben in Libië bijvoorbeeld al heel lang veel mogelijkheden. De wet kent verschillen tussen mannen en vrouwen, dat is een feit. Wetten die al decennia oud zijn. Verschillen die tegelijkertijd ook gelijke mogelijkheden laten zien.

De verschillen

Zo kwam je tijdens het bewind van Gadaffi al overal vrouwen in vele beroepsvelden tegen. Het meest bekende beeld voor de buitenwereld was waarschijnlijk wel de vrouwelijk beveiliging rondom Gadaffi. Alleen al binnen Justitie zie je vandaag de dag meer vrouwen dan mannen. De recent benoemde Halima Ibrahim Abdurahman als minister van Justitie zal waarschijnlijk ook vele vrouwelijke juristen om zich heen verzamelen.

Ondanks de vele mogelijkheden voor de Libische vrouw, zijn er ook verschillen. Die hebben vaak mooie intenties, maar leveren ook veel obstakels op. Bij de nalatenschap of erfenis bijvoorbeeld krijgt een vrouw minder dan een man. Dit verschil komt voort uit het feit dat de sociale norm en verplichting in Libië is dat de man voor alles zorgt en betaalt en dus veel geld nodig heeft. De man bouwt een huis. Zonder huis kan hij niet trouwen. Zonder gift aan de bruid(familie) geen huwelijk. Hij onderhoudt zijn gezin, zijn familie. Dit geldt niet voor de vrouw. Zij krijgt het geld en is vrij dit te besteden aan eigen behoefte, zonder verplichting. En toch kent dit ‘systeem’ tegenwoordig in Libië ook haar beperkingen.

Vrouwen en activisme

Activisme is in Libië nieuw. Vanuit de dictatuur was het ondergronds aanwezig, maar low profile en te gevaarlijk. Hoewel vrouwen tijdens Gadaffi overal werkzaam waren, kwamen ze tijdens de revolutie veel meer naar voren en werden ze ondersteund door familie en omgeving. Dat zorgde echter na de revolutie voor veel spanning. Veel vrouwen wilden doorgaan, maar de angst van de familie dat hen iets zou overkomen, en de sociale druk, zorgden ervoor dat er veel minder vrouwen op datzelfde pad zijn doorgegaan.

Desondanks kan men nog steeds overal vrouwen tegen komen. Neem nou Hajer Sharif met twee Nobelprijs nominaties en Alaa Murabat als gerenomeerde gezondheid expert, maar ook als adviseur en TedX spreker. Maar zijn zij niet de enige vrouwen met wereldfaam?. Zo is Salwa Bugaighis, een bekende advocaat uit Benghazi, helaas in 2014 vermoord. Een maand later werd 300 kilometer verderop in Derna het parlementslid, Fariha Barkawi vermoord. Tijden veranderen want in Derna gingen tijdens de revolutie grote groepen vrouwen de straat op en demonstreerden tegen Gadaffi. In 2012 hield men nog een zit-in actie als protest tegen de aanwezigheid van milities en werd het vrouwelijke parlementslid, Ibshiham Astete toegejuicht om haar woorden terwijl ze op een podium tussen mannen stond.

Inmiddels is sinds vorig jaar een parlementslid uit Benghazi, Shiham Sergiwa, vermist en is een vrouwelijke advocaat, Hanan AlBarassi uit Benghazi eind vorig jaar op klaarlichte dag vermoord. Zij was een ongelooflijk moedige vrouw die ondanks vele waarschuwingen, diverse video’s heeft gemaakt van protesten die door het regime waren opgezet en waarbij zij fel in gesprek ging met de bewakers van de protesten.

Vrouwen en verkiezingen

De laatste verkiezingen in Libië werden in 2014 gehouden. Helaas bleek iets verkeerd te zijn gegaan in het proces en ging de toen zittende regering in protest. De nieuw gekozen regering en internationale gemeenschap gingen hier niet op in met als gevolg dat er twee regeringen waren in Libië. De uitslag van de 2014 verkiezing liet echter ook iets anders zien. Namelijk dat vrouwen graag gezien worden in de politiek. Een vrouw uit Misrata kreeg een ongelooflijke meerderheid aan stemmen. Nummer twee was een man, maar nummer drie wederom een vrouw uit Benghazi. Alle vrouwen die meededen kregen bovendien drie tot vier keer meer stemmen dan de mannen.

De druk vanuit internationale organisaties, ondersteunt door Libische vrouwen activisten, volg ik dan ook niet altijd. Men weet dat de Libische kiezer vrouwen in de politiek wil maar ook dat men in de Libische cultuur vrouwen vanuit respect graag wil beschermen. Het is in de Libische cultuur ingebakken dat men groepen en netwerken vormt op basis van vertrouwen en helaas minder vanuit de benodigde kennis. Vanuit een toch redelijk gescheiden samenleving is het dan ook niet onlogisch dat de huidige nieuw gevormde regering niet direct vrouwen in het kabinet koos. Extra mooi is het dan ook dat de huidige President met een groep vrouwen om tafel is gaan zitten. Inmiddels zijn diverse vrouwen gevraagd om als minister aan te treden, waar de minister van Justitie, een van de belangrijkste posten met de uitdagingen die Libië kent, één van is. Inmiddels zijn er ook vrouwelijke ministers op Buitenlandse Zaken en Cultuur.

Vrouwen en uitdagingen

Vrouwen in Libië kennen en hebben dus vele mogelijkheden. Dat zie je niet alleen in de politiek maar ook in de vele nieuwe start-ups die opgezet en geleid worden door vrouwen in het hele land. Dat er veel uitdagingen zijn om niet alleen hen, maar ook andere vrouwen te beschermen, is daarnaast een feit. Huiselijk geweld komt zeker ook in Libië veel voor. Zeker nu, door grote werkloosheid van vele broers en vaders. Depressie is overal ter wereld een uitdagende factor in relatie tot huiselijk geweld en dat is in Libië niet anders. Bovendien zijn er ook groepen en/of individuen die de mogelijkheden van vrouwen willen inperken. Zoals het reizen naar het buitenland. Maar daar komt ook direct een sterke tegenreactie op. De inperking op reizen heeft dan ook nog steeds niet of nauwelijks gestalte gekregen.

Ondertussen krijgt de vrouw nog altijd voorrang bij de bakker of bank, hoeft zij geen consumpties te betalen in een cafe of restaurant, wordt haar nog steeds gevraagd om de leiding te nemen op een universiteit, zal de man de kinderen mee uitnemen als de vrouw aan het koken is tijdens Ramadan en zal de man de boodschappen doen die voor het koken nodig zijn (hoewel men ook geregeld samen gaat).

Voor mij kent Libië dan ook een betere erkenning voor diversiteit dan er op dit moment in Nederland of het westen aanwezig is. Erkenning voor het verschil met de nodige uitdagingen.