Kom ‘uit je hoofd’ met een meditatie retraite!

“Ik denk, dus ik ben.” Ik leerde deze stelling van de filosoof Descartes als tiener bij het vak Filosofie en ik werd er direct door gebiologeerd. Descartes wordt gezien als een belangrijke brainy in de Westerse filosofie. En dat is hij ook zeker voor zijn tijd en in zijn context. Met deze stelling legt Descartes het primaat bij ons denken en dat was voor zijn tijd (de 17^e eeuw) niet niets. Tegelijkertijd zette hij het lichaam weg op een tweede plaats want dat was volgens hem slechts een voorgeprogrammeerde machine.

Inmiddels weet de wetenschap beter wanneer het over het lichaam gaat. Toch zijn we volgens mij de afgelopen eeuwen als een haperende langspeelplaat blijven hangen bij, ‘ik denk, dus ik ben’.

We draaien mentaal overuren

Je ziet het overal terug in de Westerse maatschappij, inclusief het schoolsysteem met een focus op de cognitieve ontwikkeling. Wat we volgens mij vergeten zijn, is om onszelf te leren hoe op een gezonde manier met het ‘ik denk’ om te gaan. Want een hoofd dat overuren draait, is niet gezond en heeft zowel mentaal als fysiek grote impact. We leren op school wel het knopje aan te zetten, maar niet uit.

Door meditatie heb ik dat knopje in mijn hoofd gevonden. Het heeft mij geleerd dat ‘ik ben’ veel meer betekent dan ‘ik denk’. Bovendien heeft meditatie mij geleerd het stemmetje in m’n hoofd – dat altijd ergens een mening over heeft en niet van slapen houdt – tot bedaren te brengen. Het gaat er niet om om geen gedachten meer te hebben, maar om ze op te merken zodat je je er niet automatisch mee gaat identificeren.

Voor mij was dit zo’n eye-opener dat ik deze inzichten met anderen wilde delen als yoga- en mindfulness docent. Echter, ook als docent heb je regelmatig voeding nodig. Als je op een eiland woont zoals ik, is het aanbod wat schaarser. Maar sinds Covid is er veel meer mediatie ook online verschenen. Hoewel ik er in het begin wel wat sceptisch over was, bleek dit toch uitkomst te bieden. Ik vond een online meditatie retraite en zo veranderde mijn huis voor tien dagen in mijn eigen retraite plek.

Mijn eigen retraite thuis

Ik koos voor het workplace warrior programma, wat inhoudt dat je de dag begint met meditatie, gevolgd door werken en daarna weer mediteren. Alle sociale contacten en het gebruik van de computer werden beperkt tot uitsluitend werk,- en kantooruren. TV, social media en telefoon gingen tijdens de retraite uit. Kortom alle prikkels elimineren voor een totale focus op het mediteren.

Daarbij hoorde ook een dieet en dat is over het algemeen niet mijn sterkste punt want ik bepaal graag zelf wat ik eet. Maar ik merkte dat ik de laatste tijd toch wel gehecht raakte aan een dagelijkse cafeïneshot en sugarboost, terwijl ik weet dat het me buikpijn geeft. Slechte gewoontes zijn moeilijk te weerstaan dus het ‘Oshawa Number 7’, ofwel het bruine rijst dieet, kan vast geen kwaad.

Peace of mind komt niet vanzelf

De meditatievorm die ik beoefen heet Vipassana. Dat betekent zoiets als ‘inzicht’, de dingen zien zoals ze werkelijk zijn. Een retraite is voor mij een ontdekkingsreis in jezelf, waarin je van alles tegenkomt: the Good, the Ugly en the Bad. Aan de confronterende momenten valt niet te ontsnappen zo uur na uur op je meditatiekussen, maar het harde werken levert ook wat op. Een stukje peace of mind.  

Dat komt niet vanzelf. De eerste dag werd ik geconfronteerd met een enorme vermoeidheid. Verklaarbaar, zo aan het eind van het jaar. Toen ik de tweede dag nog steeds aan het knikkebollen was tijdens de meditaties, ging het stemmetje in een hoekje van mijn hoofd zitten met de armen over elkaar. “Ik kan dit niet.” “Laten we er mee op houden.” “Ik zei toch dat een online retraite niet werkt?” “Hallo, ik zeg toch dat het niet gaat!”

Daarna kwam de ‘honger’. De eerste drie dagen met alleen maar bruine rijst, sesam olie en zeezout gingen appeltje-eitje. Het blijkt een verrassend lekkere combinatie. De vermoeidheid nam af en ik voelde me fitter. Maar ja, toen vond mijn hoofd dat de bruine rijst wel wat begon te vervelen…

Doodslaan of laten leven?

Toen kwam er een mug voorbij maar ik bleef mediteren. De mug echter, bleef terugkomen. Eén van de voorschriften is dat je je onthoudt van het doden van welk levend wezen dan ook dus ik ging verder met mediteren. Maar de mug kwam terug en ik realiseerde me, “als ik me nu laat lekprikken gaat het mediteren morgen geheid voor geen meter door alle jeuk”. Maar, de gedane belofte is me ook wat waard dus ik blijf toch maar mediteren. Ook na de meditatie bleef de mug me lastig vallen.

“Geweldloosheid betekent toch niet dat je alles maar moet accepteren?!” In een poging hem te grazen te nemen, verrek ik een spier in mijn kuit… En zo kom je die tien dagen heel veel obstakels tegen. Obstakels die door je eigen gedachten, mind, worden gecreëerd. Ik keek enorm uit naar de zondag want op die dag mocht ik mij als Workplace Warrior namelijk de hele dag op mediteren richten.

De ochtend begon met heerlijk gekwetter van de tropische vogels in de tuin en ik waande mij even in een oase op mijn meditatiekussen. Tot er opeens een auto begon te toeteren. Al snel volgden er meer auto’s en ging er een toeterende stoet door de buurt. Eindeloos lang ging het door. Een plaatselijk gebruik waarvan ik tot op de dag van vandaag de achtergrond niet ken. Ook dan: adem in, adem uit.   

Obstakels zijn leermomenten

Het zijn de obstakels die je leerschool zijn. Kun je ze observeren zonder te reageren? Kun je ingesleten patronen herkennen zonder er automatisch in mee te gaan? Kun je je neigingen en verslavingen onderzoeken, in plaats van weg te kijken? 

‘Invite them all‘, zegt Rumi in het gedicht The Guesthouse. Precies dat is wat ik deze retraite vooral heb geleerd. Als je direct in de weerstand schiet om de obstakels met man en macht buiten de deur te houden, dan oefen je in vechten. Maar als je de dingen kunt laten komen en gaan zoals ze zijn, dan oefen je in het behouden van balans. Geregeld is die balans wiebelig, ook dat hoort bij het vinden van evenwicht.   

Wat houdt je tegen?

Kun jij ook wel wat innerlijke balans gebruiken? Een introductie cursus mediteren of een mindfulness training kan je daarbij helpen. Offline en online is van alles te vinden.

Mijn tip: kies voor een opzet en een leraar of trainer die bij je past. Ook yoga kan een goede manier zijn om meer ín het lichaam en meer uit het hoofd te komen. Meditatie is een onderdeel van het yogapad en het goede nieuws is dat iedereen kan leren mediteren! Oefening baart kunst. Ik kan het iedereen aanraden.