Dagboek van Emma – kindercardiologie in Tanzania

Joanne Nihom is freelance journalist en woont en werkt in Israël. Voor de Wereldwijven schrijft ze geregeld over sociaal maatschappelijke onderwerpen. De humanitaire organisatie Save a Child’s Heart (SACH), heeft een speciale plek in haar hart. De organisatie heeft haar thuisbasis in het Wolfson Medisch Centrum in Holon, ten zuiden van Tel Aviv in Israël. Hier ontmoette Joanne de Nederlandse studente Emma, die voor haar studie Geneeskunde aan de UvA stage liep bij SACH.

Joanne heeft altijd contact gehouden met Emma, die onlangs met SACH meeging op een medische missie naar Tanzania en het lokale medisch team in kindercardiologie bijstond. De vrouwen spraken elkaar geregeld en Emma hield een dagboek bij. Joanne maakte daar een mooie bewerking van voor De Wereldwijven.

Iets meer achtergrond

De artsen, verpleging en vele vrijwilligers van Save a Child’s Heart, een internationale non-profit organisatie, verrichten wonderen. Ze behandelen kinderen met een hartprobleem uit meer dan zestig verschillende landen, waar de juiste medische zorg vaak niet beschikbaar is. Ongeveer de helft van de kinderen komt uit de Palestijnse gebieden, Jordanië, Irak en Marokko en meer dan 30% uit Afrika. De rest komt uit Azië, Oost-Europa en Amerika.

De kinderen worden kosteloos behandeld. Afkomst en religie is niet belangrijk, aldus SACH, een kind is een kind. Voor deze organisatie vertrekt de Nederlandse Emma nu naar Tanzania om zich aan te sluiten bij de medische missie voor kindercardiologie in het Jakaya Kikwete Cardiac Institute.

Dagboek van Emma: kindercardiologie in Tanzania

Ik zit in het vliegtuig op weg naar Dar es Salaam, de hoofdstad van Tanzania, maar deze reis begon eigenlijk veel eerder. Meer dan vijf jaar geleden, ik was toen derdejaars student Geneeskunde aan de UvA. Save a Child’s Heart Nederland organiseerde toen een benefietavond in het Concertgebouw in Amsterdam.

Kindercardiologie vond ik toen al interessant en de directe manier waarop deze stichting kinderen helpt, sprak me enorm aan. Daarom besloot ik onderdeel te worden van het SACH Young Leadership Nederland. In het vierde jaar van mijn studie ben ik op stage gegaan bij deze organisatie in Tel Aviv om een maand lang met de artsen mee te lopen. Naast het werk in het ziekenhuis, gaan de artsen enkele keren per jaar op medische missie om, samen met lokale artsen, kinderen met een hartafwijking te screenen en te behandelen en ook om de lokale artsen op te leiden in kindercardiologie.

Tijdens mijn studie werd mijn interesse voor kindergeneeskunde steeds groter en waren deze artsen mijn grote voorbeeld. Nadat ik in 2020 als arts afstudeerde, ben ik als arts-assistent kindergeneeskunde gaan werken, met de ambitie om niet alleen later kinderarts te worden, maar ook om alle kinderen van gelijke medische zorg te voorzien. Het is echt een droom dat ik nu dus onderdeel ben van deze medische missie en om samen te werken met de artsen van Save a Child’s Heart in het ziekenhuis in Tanzania.

Mijn eerste 24 uur

Vroeg in de ochtend kom ik aan op het vliegveld van Dar es Salaam. Het team uit Israël is al geland en de dozen met medisch materiaal zijn al vooruitgestuurd. Ons team bestaat uit tien leden, met onder andere kindercardioloog dokter Sagi Assa en dokter Andre Gluch, die anesthesist is. Ik vind het vooral bijzonder om de Tanzaniaanse kindercardioloog Stella Mongella te ontmoeten. Zij heeft haar opleiding kindercardiologie eerst in Tanzania gevolgd met daarna nog twee aanvullende jaren door SACH in Tel Aviv. Vlak voordat de pandemie uitbrak en Covid de wereld in zijn greep kreeg, keerde ze terug naar haar moederland. Al die tijd heeft ze zelfstandig in het ziekenhuis gewerkt. Deze week is de eerste Israëlische medische missie naar Tanzania sinds de pandemie, èn de eerste keer dat wij haar in haar eigen ziekenhuis aan het werk zullen zien. 

Van tevoren hebben dokter Mongella en haar collega’s alle kinderen gescreend, die we deze week gaan behandelen met een hartkatheterisatie. Dat is een ingreep waarbij we enkel een bloedvat hoeven aan te prikken om deze helemaal tot aan het hart te volgen. Vervolgens kunnen we met kleine instrumenten – zoals een ‘ballon’ of ‘paraplu’ – een vernauwing opheffen, of een defect in het hart sluiten. 

Ik haast me vanaf het vliegveld naar het Jakaya Kikwete Cardiac Institute en voeg me bij het team. Alle voorbereidingen zijn al getroffen en vandaag gaan we al de eerste kinderen behandelen. 

Goede communicatie is levensbelangrijk

Mijn tweede dag begint met een ronde over de intensive care. Gisteren hebben vier kinderen een hartkatheterisatie ondergaan en we gaan bij ze langs. De kindjes krijgen een echo van het hart om te kijken hoe de functie nu is. Mooi om te zien hoe goed ze herstellen en twee patiëntjes mogen zelfs vandaag al naar de kinderafdeling. Hopelijk mogen zij snel naar huis. 

De logistiek in een ziekenhuis in Tanzania is heel anders dan we in Nederland of Israël gewend zijn. Het medisch dossier wordt op grote papieren vellen bijgehouden en hangt bij het bed van het kind. De communicatie tussen de artsen en de verpleegkundigen van de verschillende afdelingen is dus extra belangrijk. Hier op de intensive care werkt Vivienne, ook een Tanzaniaanse arts, die een opleiding heeft gevolgd bij SACH. Zo draagt iedereen door het hele ziekenhuis bij aan de zorg voor de kinderen die deze week een hartkatheterisatie krijgen. Na onze ronde moeten we door naar de katheterisatie-kamers, want vandaag zullen er opnieuw vijf kinderen een behandeling ondergaan. 

De volgende dag, starten we weer met het onderzoeken van de kinderen op de intensive care, die gisteren zijn behandeld, en nemen ons programma van de dag door. Helaas zijn er even wat problemen met de beademingsapparatuur die we nodig hebben tijdens de medische ingreep. Het wordt al snel verholpen en we kunnen opnieuw vijf kinderen behandelen.

Sommige van de kleintjes hebben lang moeten reizen. Ik sprak vandaag een moeder die samen met haar zoontje wel tien uur onderweg is geweest. Lopend, in de bus en achterop een scooter. Ze is zo dankbaar dat we haar kindje helpen! Het maakt me trots dat ik hier onderdeel van mag zijn. 

Over de helft: de tijd vliegt voorbij

We zijn al over de helft van de missieweek. Deze dag start op de polikliniek waar veel kinderen voor een echo van hun hart komen. Deze krijgen ze omdat ze nog behandeld moeten worden, of omdat ze de behandeling al hebben ondergaan. De echo is een controle.

Na de controles, kleed ik me om en maak me klaar voor de operatiekamer want vandaag wordt er een veertienjarige jongen geopereerd. Hij woont in een dorpje op de grens van Tanzania en Kenia en is door een plaatselijke Nederlandse tropenarts naar dit ziekenhuis verwezen. De Nederlandse tropenarts ontdekte dat de jongen een reumatische hartziekte heeft doorgemaakt waardoor het weefsel van zijn hart zo is aangetast dat de pompfunctie is verslechterd. Hij kon zelfs niet meer goed lopen, zo weinig energie had hij en dus heeft hij eerst moeten aansterken.

Vanochtend was het tijd voor zijn operatie en ik mocht mee. Als ik de operatiekamer binnenloop, ligt de jongen al op de operatietafel en zie ik hoe hard zijn hart aan het werk is. Het bonkt tegen zijn borstkas aan. Tijdens de operatie worden daarom twee van de vier hartkleppen gerepareerd door hartchirurg Godwin. Het was bijzonder om na de operatie te zien hoe het hart gelijk tot rust kwam. De operatie duurt nog geen vier uur en hij herstelt snel.

In het Kikwete Cardiac Institute in Dar es Salaam werkt de enige kinderhart-chirurg van het land en ook hij heeft een deel van zijn opleiding kindercardiologie gevolgd bij SACH. Al enkele jaren opereert hij hier zelfstandig en leidt op zijn beurt weer nieuwe chirurgen op. Ik zie met eigen ogen wat voor prachtig werk de artsen hier doen en hoe goed ze opgeleid zijn door SACH. Vanuit het hele land worden kinderen naar dit ziekenhuis verwezen. Ik ben ontzettend trots op ze.  

Kindercardiologie is een missie naar mijn hart

Ik zoek het jongetje van de operatie van gisteren op. Hij is wakker en zit rechtop in zijn bed. Ik vraag aan de verpleging hoe het met hem gaat en ze vertellen me dat hij goed herstelt en dat hij al kleine beetjes eet en drinkt. Dat is mooi nieuws! Hij spreekt geen Engels en de verpleging helpt met de vertaling tijdens mijn onderzoek.

Op een andere afdeling ligt de tweejarige Nurdin. Hij heeft tijdens de tweede dag van de missie een hartcatheterisatie ondergaan en hij mag al naar huis. Nurdin woont een eind reizen van het ziekenhuis vandaan en dus reizen we met hem mee. Over zandweggetjes komen we aan bij het simpele huis waar zijn familie op hem wacht. Het is fantastisch om te zien hoe de familie Nurdin ontvangt. Ze zijn liefdevol en warm. En ze zijn trots om ons te laten zien hoe ze wonen.

Hun huis bestaat uit betonnen stenen, kale muren, het plafond is open en er hangt geen verlichting. Er is een koelkast, maar stromend water hebben ze niet. Wel is er een put met een pomp. In de primitieve keuken staat een pan met bonen te koken. Voor mij is dit een lastig moment in de reis, want mijn leven ziet er zo heel anders uit. Des te fijner is het gevoel dat we Nurdin hebben kunnen behandelen en daarmee dus ook zijn familie hebben kunnen helpen om Nurdin een gezond leven te geven.

Als we terugkomen in het ziekenhuis zijn we net op tijd om te ondersteunen bij de laatste hartkatheterisatie van onze missieweek. Het is vandaag alweer onze laatste dag. In totaal hebben we – samen met dokter Mongella en haar team – eenentwintig kinderen gekatheteriseerd. We nemen afscheid van de artsen en verpleegkundigen in het ziekenhuis, maar hun werk stopt niet. Na alle opleidingen en extra ondersteuning van deze medische missie, kunnen dokter Mongella en haar collega’s nog onafhankelijker aan het werk en zullen alle kinderen in Tanzania de juiste zorg krijgen als zij een hartafwijking hebben.

Meer weten? Of wil jij helpen? Lees hieronder meer over Save a Child’s Heart en wat zij doen op het gebied van kindercardiologie:

Link naar fundraising pagina: https://www.saveachildsheart.nl/sponsoractie/emma

Website Save a Child’s Heart Nederland: https://www.saveachildsheart.nl

Facebook SACH NL: https://www.facebook.com/saveachildsheartthenetherlands

Instagram SACH NL: https://www.instagram.com/saveachildsheartnl/

LinkedIn SACH NL: https://www.linkedin.com/company/save-a-child’s-heart-nl/