Joanne in Israël: “Multiculturalisme en geloof gaan hand in hand”

Als we de media mogen geloven, zorgt geloof vooral voor verdeeldheid. Meestal wordt geloof of religie ook vanuit het perspectief van de groep beschreven en dan vaak de ene groep jegens de andere. Toch is geloof ook – denken wij – vooral een spirituele beleving van het individu. Dat verschillende geloven ook heel mooi samen kunnen gaan, komt veel minder vaak in de bladen of op televisie. En toch kan het naast elkaar bestaan.

Journaliste en Wereldwijf Joanne woont in een streek in Israël waar Joden, Arabieren, Palestijnen en Druzen in buurdorpen naast elkaar wonen. Ze tekende hun verhalen op in een prachtig boek, Over Grenzen. Voor de Wereldwijven deelt ze een verhaal uit dit boek. Een bewijs dat multiculturalisme en (verschil van) geloof hand in hand kunnen gaan.

Door elkaar en met elkaar

In de klas is het een chaos van lachende, pratende en stoeiende kinderen. Ik hoor Ivriet en Arabisch. De juffen komen binnen. In het Ivriet en het Arabisch wordt om stilte gevraagd en de les uitgelegd. Het is computerles en de kinderen krijgen de opdracht om een tekst in Word te zetten. Per computer een Arabisch en een Joods kind. Sommige Arabische meisjes hebben hun hoofd bedekt en een aantal Joodse jongetjes dragen een keppel, maar verder is er geen verschil te zien.

Van tevoren heeft één van de juffen me uitgelegd dat de kinderen altijd in gemengde groepjes werken. Als ik met twee kinderen meekijk, verbaast het me hoe snel hun vingers over het toetsenbord gaan. Hoe snel ze beiden van Ivriet naar Arabisch omschakelen. Daaraan kan ik niet zien wat de achtergrond van het kind is. Multiculturalisme is de gewoonste zaak van de wereld in deze klas waar de les is begonnen. Het is stil, er is alleen wat zacht geroezemoes.

Multiculturalisme en gelijkheid

Ook al wonen Arabieren en Joden in Israël, er zijn nog maar weinig gemengde scholen. De Hand in Hand School voor Joodse en Arabische opvoeding is opgericht in 1998 om daar verandering in te brengen. De stichters wilden een alternatief schoolnetwerk bewerkstelligen. Woordvoerder van de school, Ofer Matan licht toe: “Een schoolsysteem voor Arabieren en Joden gebaseerd op integratie, twee talen, multiculturalisme en gelijkheid. Het was een moedige stap en zal uiteindelijk hopelijk leiden tot een verandering in de Israëlische maatschappij.”

Ofer Matan: “In de zes kleuter- en lagere scholen die er nu zijn wordt, aan meer dan 2000 Arabische en Joodse leerlingen lesgegeven. Dat gebeurt in zowel het Arabisch als het Ivriet. Elkaars taal leren spreken vanaf jongs af aan is de eerste stap in het doorbreken van de negatieve vooroordelen die de kinderen van elkaar hebben. De volgende stap is een actief multicultureel leerplan waar de leerlingen leren over de concepten en gebruiken van de verschillende religies, tradities, geschiedenis en cultuur.”

“Wij worden erkend door het Ministerie van Onderwijs en krijgen net zoals andere scholen subsidie. In onze klassen zijn altijd twee leraren aanwezig, een Arabische en een Joodse.”

Dubbel feest?

De feestdagen vieren ze ook samen. Niet om hetzelfde te gaan denken, maar om elkaar te begrijpen. Het gaat erom respect voor elkaar leren opbrengen. Dat is niet altijd makkelijk. Een heikel onderwerp ieder jaar zijn de verschillende benaderingen van wat er gebeurd is in 1948, het jaar van de oprichting van de staat Israël. Voor de Joodse bevolking is dat een feest dat nog ieder jaar groots gevierd wordt. Voor de Arabieren is het een rouwdag. Het conflict wordt niet genegeerd en door middel van discussies en activiteiten probeert men begrip voor elkaar te krijgen.

De Joodse Sigalit, geboren en opgegroeid in Israël, heeft twee dochters op de school: “We hebben onze dochters naar deze school gestuurd, omdat wij geen andere geschikte school vonden. Het was in eerste instantie dus niet echt een bewuste keuze. Maar het systeem sprak mij wel aan. Ik ben opgevoed met de gedachte dat er ook een oor moet zijn voor de andere kant, de andere partij. Het is ook wat verwarrend soms. Bijvoorbeeld op onafhankelijkheidsdag. En toch brengen we die dag samen door en dat gaat goed.”

“Wat ik af en toe moeilijk vind, is dat mijn kinderen nu met kleinkinderen in de klas zitten van mensen die tegen ons hebben gevochten in de verschillende oorlogen. Het heeft mij nog meer doen beseffen dat niets simpel is, maar wel alles mogelijk.”

Multiculturalisme in het onderwijs

Ofer Matan: “De filosofie van de school is dat je moet kunnen luisteren en proberen te begrijpen wat de ander zegt, ook al ben je het er niet mee eens. Wij gaan uit van multiculturalisme en de wil om samen te leven, hoe verschillend we ook zijn. De leerlingen leren hun eigen identiteit te waarderen zonder een andere mening te denigreren. Zo ontwikkelen ze het vermogen om in een complexe maatschappij te leven en de tweespalt in onze samenleving te overwinnen.”

De leerlingen en hun ouders varen er wel bij. Muhammad (dertien jaar): ‘Ik spreek Arabisch tegen mijn Joodse klasgenoten en als ze mij niet verstaan dan zeg ik het nog een keer in het Ivriet.” Zijn moeder vertelt: “Op Arabische scholen is het verboden over politiek te praten. Op De Hand in Hand school wordt over alles gesproken. In 2004, toen Yasser Arafat overleed,  was dat een uitgebreid onderwerp. Alles wordt van beide kanten belicht. Dat geeft mij het gevoel dat de kinderen een band hebben met hun eigen volk en hun geschiedenis kennen, maar ook weten wat er in de ander omgaat.”

De Arabische Shafiq en Widad hebben hun vier kinderen op de school. Widad: “Het is belangrijk voor mij dat mijn dochters zich, ondanks dat ze deel uitmaken van een etnische minderheid, zich niet minder voelen wat betreft kennis en opleiding. Shafiq vult aan:

“Een school behoort geen eiland te zijn, afgesneden van de wereld. Het moet een plek zijn waar alles besproken wordt. Het is niet makkelijk, want er blijft veel controverse tussen ons en we blijven in twee werelden leven. Maar onze kinderen leren een dialoog niet uit de weg te gaan en dat is wellicht het begin van een nieuwe beweging.”

Ofer: “De innige vriendschappen die ontstaan op onze scholen tussen Arabieren en Joden zijn bijzonder. Niet alleen worden de kinderen vrienden en brengen ze middagen en weekenden samen door, maar het slaat ook over op de ouders. Zij komen samen in de klas en bij schoolcomités, raken bevriend en gaan soms zelfs samen op vakantie. Ze zien elkaar ook buiten de school, los van de kinderen. De reikwijdte van ons systeem gaat dus veel verder dan alleen de kinderen.”

Boek bestellen?

Nieuwsgierig naar de andere verhalen uit het boek Over Grenzen? Het is te bestellen bij iedere boekwinkel in Nederland, of via Bol.com en/of bij De Amsterdamse Boekhandel. Liever een E-book? Dat kan via Over Grenzen van Joanne Nihom. Joanne heeft ook een eigen website waar je meer over haar werk, leven in Israël en missie kunt vinden.

Engelstalige uitgever gezocht!

Joanne zoekt een uitgever die haar gepubliceerde Nederlandstalige boek Over Grenzen in het Engels kan uitgeven. Ben jij een uitgever? Heb jij connecties met Engelstalige publishers? Of heb je zelf een boek uitgegeven bij een engelstalige Publisher? Stuur ons dan een e-mail naar redactie@dewereldwijven.com en we brengen je graag in contact met Joanne.