Mijn ouders worden ouder… en ik woon ver weg

Wie naar het buitenland emigreert zal niet direct tien jaar in de toekomst kijken en nadenken dat zijn of haar ouders en familieleden dan ook tien jaar ouder zijn. Waar de meesten wel over nadenken is natuurlijk het gemis van familie en vrienden en wat te doen als er onverwacht iets gebeurt. Of hoe het contact met eventuele kleinkinderen toch hecht blijft. 

Maar ondergeschoven kindje is het aspect ‘ouderdom’. De toename van uitlopende gezondheidsklachten of zorg van en voor je ouders en het schuldgevoel er onvoldoende voor hen te kunnen zijn. We praten er als geëmigreerde Nederlanders en expats weinig tot niet over. 

Zorg om ouderende ouders 

Tijd voor een blog over ouderdom dus, want zorg om de kwetsbare gezondheid van je ouders of naaste geliefden kan veel stress geven als je in het buitenland woont. 

De laatste jaren ervaar ik dat in ieder geval steeds sterker. In eerste instantie kwam er een soort van onbewuste behoefte om vaker alleen naar Nederland te reizen. Lees: zonder man of kinderen. Gewoon als ‘dochter van’ dus. Dat terwijl mijn ouders, allebei in de 80, samen nog gewoon de hele wereld verkenden van Argentinië naar Australië. En natuurlijk San Diego. 

Ondertussen konden de kinderen inmiddels prima een aantal dagen alleen thuis zijn. En ik weg. Onze zoon, en later middelste dochter hadden immers ook hun rijbewijs (in de VS kom je nergens zonder auto. Niet op school, sport of nabij een supermarkt). Toen de kinderen nog jong waren, kon dat niet, ook omdat manlief vaak ver reisde. Een kleine verademing dus die ik omarmde met een solotripje per kalenderjaar naar Nederland. 

Ouderdom: onmiddellijke zorg(en)

En toen kreeg mijn moeder de diagnose darmkanker. En legde een virus de wereld lam. Een rotjaar. Járen. Voor iedereen, maar als je toen in het buitenland woonde en een dierbare werd ernstig ziek, was het extra zenuwslopend. Want hoe kwam je naar Nederland? En als je al wegkwam hing daar tot op de dag van vertrek de uitslag van je covid test als een loodzware donkere wolk. Kan ik wel gaan? Niet?

Mamma heeft (so far) de kankercellen het hoofd geboden, maar de therapie heeft een zware weerslag gehad op haar botten. Van de ene op de andere dag zakte haar ruggenwervel een paar centimeter in elkaar. Stond ze niet meer fier overeind, maar krom. En had verschrikkelijk veel pijn. Ouderdom?

De zorg in Nederland stond natuurlijk onder zware druk en stress vanwege de pandemie waardoor mijn moeder naar huis werd gestuurd met opmerkingen als “ja mevrouw, botontkalking hoort nu eenmaal bij uw leeftijd” en “dat is de ouderdom.” Allemaal waar, maar die pijn niet. Frustrerend als je dan vanuit het buitenland zo weinig kan uithalen. Dankbaar dat mijn broer het leeuwendeel van de directe zorg op zich heeft genomen. Niet goed voor je schuldgevoel. Omdat jij zo nodig naar het buitenland moest. 

Hulp in het buitenland 

Ik heb toen aan de bel getrokken en gezocht naar hulp. Waar kan ik mijn verhaal kwijt en hoe moet ik omgaan als straks mijn ouders (weer) ernstig ziek worden of, wat onoverkomelijk is, overlijden? Bij een Amerikaanse psycholoog voelde niet goed. Zou deze de extra lading van afstand en onmacht voldoende begrijpen? Zou ik die emotie überhaupt duidelijk kunnen maken in een ander taal? Ik spreek het Engels zeer goed, maar het voelt altijd als een tweede laag… Vaak prettig, maar nu ik echt de diepte in moest wellicht een handicap? 

Natuurlijk kende ik als redactielid van dit platform Psycholoog op Afstand en ik heb contact gelegd. Heel fijn kon ik al snel met een deskundige praten. In mijn eigen taal en met iemand die bekend is met de Amerikaanse samenleving omdat zij er zelf woont. Ik kreeg praktische handvatten waarmee ik de komende jaren (ik hoop nog vele) uit de voeten kan. Minder piekeren als ik weer op de terugweg naar mijn thuis ben omdat de week namelijk weer is omgevlogen en ik nog zoveel meer had willen regelen en doen. 

Mijn eigen sessies deden me wel nadenken. Hoe gaan anderen die naar het buitenland verhuisd zijn om met de ouderdom van hun geliefden? En zouden andere wereldwijven zich in mijn verhaal herkennen? En hoe zetten zij zich over die (schuld)gevoelens heen?

Altijd dat schuldgevoel: wereldwijven vertellen

Ingeborg reageert gelijk op deze vraag: “De hoofdreden voor ons om het afgelopen jaar van Amerika terug te verhuizen naar Europa was onze ouder wordende ouders. Als nu de nood aan de man is, zijn we dezelfde dag nog bij hen zonder dat we het vliegtuig nodig hebben.”

Ing spreekt uit ervaring want ze hebben de situatie meegemaakt: “Mijn man moest vanuit Amerika een paar keer met spoed naar huis in verband met een levensbedreigende situatie van zijn vader. Voordat je terug bent, ben je minimaal drie dagen verder. Op de dag van het telefoontje boek je de vlucht (tegen vaak woekerprijzen maar dat terzijde). Die vlucht is dan de dag erna en vanwege het tijdsverschil en reistijd kom je op dag drie aan. Gelukkig waren we niet gebonden aan Amerika en hadden we de keus om dichterbij te wonen.”

Ook wereldwijf Marieke in Dominica herkent de spagaat waarin je verkeert tussen ‘gezond verstand en emotie’ als het met (één van de) ouders niet goed gaat. “Ik maakte dat mee toen mijn vader kort na mijn emigratie overleed en mijn moeder alleen achterbleef. Zij was weliswaar in een verzorgingshuis, maar toch voelde het alsof ik haar in de steek liet, toen ik terugkeerde naar Dominica. Toen zij vervolgens 12 weken later overleed en ik hemel en aarde heb moeten bewegen om op tijd te zijn voor haar crematie, heb ik me wel afgevraagd waarom ik zo ver weg wilde wonen.”

Marieke: “Nu is dat al wat jaren geleden en heb ik er vrede mee gesloten dat dingen lopen zoals ze lopen. Bovendien is het voor mij inmiddels heel duidelijk dat ik hier moet zijn, hoe zweverig dat ook klinkt. Ik stel me nu voor dat mijn ouders vanaf hun wolkje toekijken en zien dat ik de juiste keuze heb gemaakt. Ik zie om me heen Nederlandse vriendinnen van wie de ouders nog wel leven en ook al aardig op leeftijd zijn, dat dat toch één van de lastigste dingen is: dat je niet direct bij hen kunt zijn.”

Niet alleen ouderdom!

Dat deze schuldgevoelens niet alleen spelen met ouders die ouder worden moge duidelijk zijn. Ook ziekte van een vriend of vriendin in Nederland terwijl jij ver weg woont of een crisis in het leven van iemand die je dierbaar is, is lastig. Omdat je er niet 24/7 fysiek voor die persoon kan zijn. 

Het overkwam Bonny in Oostenrijk. Bonny woonde net een aantal maanden in Oostenrijk toen haar beste vriendin ging scheiden. “Ik voelde me schuldig dat ik niet in de buurt was nu ze alle hulp nodig had. Het voelde dat ik haar enorm in de steek had gelaten tijdens zo’n enorm heftige periode in haar leven. Zij heeft me dat overigens nooit kwalijk genomen. Met regelmatig pendelen (vanuit Oostenrijk nog te doen), hebben we contact gehouden.” 

Bonny vult aan, “wel merk ook ik dat de zorgrol ouder-kind langzaam begint om te draaien, en ik vind dat ook af en toe lastig. We zullen zien hoe dat gaat lopen. Ik denk er niet over om terug naar Nederland te gaan, maar zeg nooit nooit.”

Meer weten?

De gepassioneerde therapeuten en psychologen van Psycholoog op Afstand zijn gespecialiseerd in therapie voor Nederlanders in het buitenland. Psycholoog op Afstand biedt ondersteuning bij werk gerelateerde klachten, relatieproblemen, angstklachten, trauma en depressie. Niet alleen volwassenen maar ook voor jongeren en kinderen. Benieuwd naar wat Psycholoog op Afstand voor je kan betekenen? Een kennismakingsgesprek is gratis, je kunt daarna direct bij een expatpsycholoog terecht en je betaalt altijd per sessie.