Oorlog in Soedan – Deel 1: Kogels en versplinterde ramen

Het is nu een half jaar geleden dat de oorlog in Soedan uitbrak. Nog steeds gaat de oorlog in volle hevigheid verder, het is verschrikkelijk wat daar gebeurt. Voor ons als gezin is er sindsdien ook veel verandert en hier heb ik een aantal persoonlijke blogs over geschreven. Deze zal ik de komende tijd hier delen, met vandaag deel 1 van de reeks.

“Ik had nog niet eerder in mijn leven in een oorlogssituatie gezeten. Het geluid van een vuurgevecht wat ik die bewuste ochtend bij het wakker worden hoor, kan ik dan ook niet meteen plaatsen. Ik weet nog dat ik dacht: dit klinkt als schoten, maar het zal vast wel iets anders zijn.”

Al snel komen er berichten binnen dat er overal in de stad en daarbuiten wordt gevochten. Kort daarna vliegt er laag boven ons huis een straaljager over, waarna we keihard bommen horen vallen. We staan als bevroren aan de grond. Dit is serieus. Dit is oorlog.

Een oorlog die niemand zag aankomen

Het is 15 april 2023. We zijn in ons huis in Khartoum, de hoofdstad van Soedan. Het lijkt een weekend als alle andere. De dag ervoor hebben we een gezellige middag gehad met vrienden op een plek in de stad. We wisten toen al van de spanningen tussen de generaals van het leger, de SAF en de leider van het paramilitaire leger, de RSF. Anderhalf jaar daarvoor pleegden de twee legers samen een militaire coup, om de transitie burgerregering af te zetten. Nu, met de onderhandelingen over een nieuwe regering, komen ze er samen niet uit. De spanning tussen de twee loopt steeds verder op, maar dat het over zou gaan in een gewapend conflict, dat had niemand verwacht.

Wat we precies die dag hebben gedaan, weet ik niet meer, maar ik weet nog dat ik me nergens goed op kan concentreren. De hele dag ben je omringd door geluiden van schoten, bommen en gevechtsvliegtuigen en je vraagt je af waar je toch ineens in bent beland. 

Buiten is het levensgevaarlijk

We houden de berichten vanuit de Nederlandse ambassade goed in de gaten. Daar wordt herhaaldelijk gezegd dat iedereen moet blijven op de plek waar die is, buiten is het levensgevaarlijk. Ik weet nog hoe blij ik was dat we de dag ervoor de weekboodschappen al hadden gedaan, we twijfelden namelijk nog of we dat op die dag of later in het weekend zouden doen. 

“Ik bel mijn vader, je wilt het toch graag delen. Bovendien verwacht ik dat, net als met de militaire coup destijds, ieder moment het internet en telefoonverkeer platgelegd kan worden.”

Ergens hoop ik dat het allemaal een beetje mee zal vallen, dat het snel weer rustiger wordt. Met de militaire coup ging dat ook zo. Alles lag een aantal weken plat, daarna pakte iedereen de draad weer op. Ondanks de continue onrust in het land, ging het dagelijks leven wel gewoon verder. Daar hoop ik nu ook op. Maar het is inmiddels dag drie en het schieten en bombarderen gaat nog net zo hard door. Voor mezelf weet ik het dan al: dit wordt een evacuatie. 

Kogels en versplinterde ramen

In Nederland is het voorpagina nieuws. We krijgen veel berichten binnen van bezorgde vrienden en familieleden. Gelukkig doet het internet het gewoon. We kunnen via internet ook het contact houden met vrienden en collega’s in de stad. Bij een aantal van hen wordt er vlak voor de deur gevochten, zijn de ramen versplinterd of vinden ze de kogels in hun woonkamer. Een van onze favoriete restaurants, waar we vaak een ijsje gaan eten, is geplunderd en bezet om als militaire basis te dienen.

Wij zitten wat dat betreft aan de goede kant van de stad, maar ook bij ons komen de gevechten steeds dichterbij. Wij wonen op een plein achter een drukke straat en op de kruispunten aan beide kanten wordt er geschoten en gebombardeerd. De ramen trillen ervan en zwarte rookpluimen komen ons huis voorbij. Met de kinderen spreken we een plek af in huis waar we zullen schuilen, mochten de gevechten ineens voor onze voordeur plaatsvinden. 

Evacuatie

De berichten over een evacuatie, worden steeds serieuzer. Via de luchthaven zal niemand kunnen vertrekken, daar wordt het hardst gevochten. Verschillende opties komen voorbij, maar voor alles geldt dat er nog geen gelegenheid is om veilig te kunnen vertrekken. Wanneer, hoe en met wie er geëvacueerd gaat worden is dus de vraag. Dat geeft spanning en ook het feit dat we gaan evacueren. Het voelt vreselijk oneerlijk om te gaan terwijl collega’s en vrienden achter zullen blijven. Tegelijkertijd weet je dat het het beste is om te doen en ook de organisatie besluit voor ons dat we moeten gaan. 

“Opgesloten zitten in je huis is op een gegeven moment geen doen meer, zeker niet met jonge kinderen. De gevechten komen dichterbij, de voorraden gaan er langzaam doorheen, ons internettegoed kunnen we niet meer opladen en de stroom ligt er steeds vaker af. Op sommige plekken in de stad al helemaal. Met een temperatuur van rond de 40 graden heeft dat direct impact. Iedere keer dat de stroom bij ons toch weer aanspringt, staan we te juichen in de woonkamer! “

Blijven is gewoon niet langer haalbaar en niet veilig, maar moeilijk vind ik het wel. Het voelt zo onnatuurlijk om op deze manier te vertrekken. Je moet ineens alles en iedereen achterlaten en je weet dat je voorlopig niet terug kunt keren. Het leven wat je kent raak je kwijt. Ik vind het zo snel gaan allemaal, ik wil er nog niet aan.

Acht dagen binnen

We hebben uiteindelijk acht dagen binnen in ons huis gezeten. Er is geen paniek, we weten er al die tijd kalm onder te blijven, maar onderhuids is de spanning bij ons alle vier hoog. Aan de ene kant is het binnen zitten supersaai, aan de andere kant zit mijn hoofd helemaal vol en kan ik er niets bij hebben. Ik doe wel wat met de kinderen, zoals bakken in de keuken of een balspelletje in de tuin, maar ik ben er met mijn hoofd niet echt bij. En doen we een keer een spelletje met z’n vieren, dan worden we weer gebeld door een journalist, of iemand van het Ministerie van Buitenlandse Zaken die weer iets wil weten over onze situatie, of een collega. 

Ik heb het gevoel dat ik de hele tijd tekortschiet, dat ik de kinderen niet kan geven wat zij nodig hebben. Harmen komt in de doe-modus, pleegt honderd telefoontjes per dag, staat journalisten te woord, maar voor ons lijkt hij totaal onbereikbaar. De kinderen maken geregeld ruzie, Harmen en ik zijn aan het bekvechten. De lontjes zijn kort, de spanning is groot.

We kiezen er daarom voor om in de ochtenden een bewust moment met z’n vieren te hebben, wat we de ochtendmeeting noemen. De telefoons gaan aan de kant en we bespreken met elkaar de stand van zaken in het land en voor ons als gezin. We kunnen vragen aan elkaar stellen en dingen delen. Dit zijn waardevolle momenten. 

Halsoverkop de deur uit

Het zijn geen gemakkelijke dagen, maar we zijn ze uiteindelijk best goed doorgekomen, vind ik. Ik ben onder de indruk van hoe gemakkelijk de kinderen de situatie lijken te accepteren, ik kan merken dat ze al vaker wat hebben meegemaakt. De militaire coup, school die ineens dichtzit vanwege demonstraties of covid, plotseling het land moeten verlaten. Het is niet de eerste keer dat er iets ingrijpends gebeurt in hun jonge leven. 

Uiteindelijk is de evacuatie toch nog halsoverkop. We krijgen een telefoontje dat we ons binnen een half uur moeten melden bij het Unicef kantoor. We kunnen mee in het konvooi van de VN, naar de andere kant van het land en van daaruit verder reizen. Onze reiskleren en evacuatietassen staan al klaar, maar het huis is nog niet opgeruimd. Ik breng nog gauw de vuilnis naar buiten, maar de afwas daar heb ik geen tijd meer voor. We nemen niet heel bewust afscheid van ons huis, we gaan met het idee dat we zo snel als mogelijk terug zullen keren. We trekken de deur achter ons dicht. De evacuatie is begonnen.