Bedrijf van een wereldwijf. In gesprek met Lisa van Roode, founder van Yoshiko Homeware

Nadat Lisa (52) jarenlang had gewerkt in de Fashion industrie en over de hele wereld had gereisd, werd haar duidelijk dat er nog steeds zo veel misstanden op de wereld zijn: Door haar werk en reizen zag ze misbruik, uitbuiting en immorele werkomstandigheden in fabrieken en werkplaatsen. En niet alleen in de textielindustrie. Het gevoel van onrecht knaagde aan haar als ze door de straten van Dhaka reed langs de sloppenwijken en de vuilnisbelten waar straatkinderen wonen, hopend op een beter leven. Het roer moest om! Inmiddels bestaat Yoshiko deze maand twee jaar! 

Lees in dit openhartige interview hoe Lisa het voor elkaar kreeg haar eigen sociale onderneming te starten, ze haar label Yoshiko inmiddels over de hele de wereld direct of via agenten en distributeurs verkoopt en hoe ze daarmee onder andere de gemeenschap in Bangladesh ondersteunt. 

Ik hoor de vogeltjes fluiten aan de andere kant van mijn scherm. Het is pikkedonker in New York waar ik woon maar een prachtige ochtend in Phuket in Thailand waar Lisa met haar man sinds een aantal jaren woont. Ze bouwden er hun eigen droomhuis en vanuit dit paradijsje werkt ze met veel energie aan haar designers-label Yoshiko Homeware. 

Kun je wat vertellen over jouw achtergrond?

Ik kom uit Lisse in de bollenstreek. Mijn vader had een detailhandel in bloemen en planten. Hard werken is er bij mij met de paplepel ingegoten. Vanaf mijn 11e ging ik mee naar de Keukenhof en sprak ik met klanten een beetje Engels, Frans en Duits. Het was de bedoeling van mijn ouders dat ik na mijn opleiding aan het MBO Mode en kleding geld zou gaan verdienen maar ik wilde verder studeren. Aan de toneelschool of de kunstacademie.  

Het werd de Koninklijke kunstacademie in Den Haag. Ik was de minst commerciële klasgenoot. Maar de gedachte aan een kunstenaarsbestaan zonder geld en middelen, was de trigger om toch de commerciële richting te kiezen. Ik kon na mijn studie al gauw terecht bij een groot textielbedrijf. Na tien dagen werd ik door mijn baas al op het vliegtuig naar Hong Kong gezet. Ik was zo blij als een kind want het was altijd al mijn grote droom om over de hele wereld te reizen en andere culturen te leren kennen.

Is daar je liefde voor Azië begonnen? 

Jazeker. Ik werd in het diepe gegooid en wat oorspronkelijk een paar dagen zouden zijn, werden zes weken. Ik stelde de monstercollecties samen en ervaarde in Hong Kong, Taiwan en Zuid Korea allerlei nieuwe dingen. Het rook er vreemd en alles zag er anders uit. Zo inspirerend! Maar na een tijdje begin ik mij wat af te vragen. Er werden benefietavonden gegeven voor kindertehuizen in India maar ondertussen vlogen we wel allemaal businessclass, sliepen we in de mooiste hotels en zaten we aan de grootste en duurste banketten om geld op te halen voor de kansarmen. Erg luxe maar iets klopte er niet voor mijn gevoel… 

Waarom vertrok je uit Nederland?

China was ‘booming’ in 2005 en dat wilde ik van dichtbij meemaken. Na een jaar kwam mijn vriend, nu echtgenoot, over en we bouwden samen een bestaan op in Shanghai. Alles leek perfect tot de crisis eind 2008. De economie stortte in en de fashion industrie leed grote verliezen. Dat was het moment dat ik mijn eigen bedrijf begon. Helaas ging dat na drie goede jaren mis omdat mijn businesspartners op het punt van faillissement stonden. Ik trok op voorhand zelf de stekker er uit en verruilde Shanghai voor Bangladesh, het tweede grote textielland in de regio, om daar opnieuw te beginnen. Helaas en verdrietig genoeg brak eind 2012 in Dhaka de Tazreen Fashion factory brand uit en stortte in 2013 Rana Plaza in, met alle vreselijke gevolgen van dien. 

Maar hoe startte je in die moeilijke tijd dan toch jouw eigen label, Yoshiko Homeware? 

De enige sociale ‘hub’ die je als Nederlander in Dhaka hebt, is de Dutch-club. Je werkt daar in de textiel of bij een NGO. Deze twee werelden mengden in mijn tijd totaal niet. Toch lukte het me om in gesprek te komen met diverse NGO-ers over voedseltekort, zwangere vrouwen en kinderprostitutie. Maar toen ik hoorde dat zelfs NGO’s slechts goede doelen dienen die hen de meeste exposure opleveren, dacht ik: ‘Het is nog niet te geloven, zelfs dit is politiek.’ Ik wilde het echt anders gaan doen en startte een eigen sociale onderneming!

Mijn idee voor Yoshiko kreeg verder gestalte toen ik op een kerst-fair in Dhaka Westerse vrouwen in Bangladeshi kleding, kerstmannen van stof op een lap jute en truttig ander kerstmateriaal zag verkopen voor het goede doel. Allemaal spullen die mijn oma jaren geleden nog niet zou kopen. Ik dacht: ‘Tja als je het op deze knullige manier aanpakt, wordt het nooit iets’. Dat moest beter kunnen!

Ik wilde een merk starten in mooie handycraft producten, van natuurlijk materiaal dat de aarde niet belast en eerlijk zodat mensen er echt beter van worden. De naam Yoshiko is een Japanse meisjesnaam en staat voor schoonheid en innerlijke rust.

Hoe was de situatie inmiddels in de fabrieken van Dhaka? 

Na Rana Plaza werd het alliantie-verdrag voor textielbedrijven opgesteld en leverde minister Ploumen een zak geld. De bedrijven die hun kleding in Bangladesh produceren, veegden daarmee eigenlijk hun straatje schoon. Zo van: ik heb de alliantie getekend…dus mij valt niets meer te verwijten. Maar denk je werkelijk dat die kids dan nu op school zitten? Nee, er is geen kinderarbeid in de fabrieken meer, maar dezelfde jongetjes zitten wel op hun 13e achter het stuur van de bus die de werkers van de dorpen naar de fabrieken vervoert. En de meisjes die vroeger achter de naaimachine zaten en nu weggestuurd worden bij de fabriekspoorten, gaan de prostitutie in. Het probleem verschuift gewoon. 

Ja dat is wel heel erg met je neus op de feiten. Maar wat is jouw impact dan?

Die is zo ver als het kan op dit moment. Onze spullen worden van natuurlijke materialen fair en eerlijk gemaakt maar helaas nog wel verscheept via een olieboot. Als ik reis kies ik wel voor een maatschappij met een ‘jonge vloot’. Dat is minder vervuilend. En de dozen waarin onze spullen naar onze klanten verpakt worden, zijn de dozen waarin wij de goederen ook krijgen. We gebruiken zo min mogelijk plastic en ik blijf me altijd afvragen of het nog duurzamer, efficiënter en eerlijker kan. 

Hoe zien we die impact terug in de collectie van Yoshiko? 

De workshop waar 80% van onze producten vandaan komt is er eentje van een man, zijn naam is Motalieb, die een harde leerschool en levensloop heeft gekend vanuit de textielindustrie. Vandaar dat hij zijn werknemers in een nieuw gebouw met licht en met goede luchtkwaliteit laat werken, sociale voorzieningen treft en 30% meer loon betaalt dan andere workshops. Hij hanteert zelfs een winstdeling aangezien hij in zijn leven de baas ook steeds rijker zag worden en de mensen klein bleven. Dat delen dat vind ik zo mooi aan hem. 

Daarnaast werk ik met Lisa van Gerven. Zij is voor mij een echt wereldwijf. Ze is in Nederland opgegroeid maar komt oorspronkelijk uit Bangladesh. Zij besloot terug te gaan naar haar eigen land en richtte tien jaar geleden de stichting Vialisa op en startte in 2014 het bedrijf Benglish Crafts. In de grootse sloppenwijk van Dakha, Korail, begon ze een school voor meiden die tussen het wal en het schip vallen.

Vaak rijdt vader op een riksja en bedelt moeder op straat. Hun dochters moeten op de rest van de kids passen en komen uiteindelijk vaak in de textiel of prostitutie terecht. Lisa wil dat ze op eigen benen kunnen gaan staan en door opleiding meer kans hebben op een betere toekomst. In een splinternieuw gebouw (het vorige gebouw was aangestoken en tot de grond toe afgebrand in maart 2017) laat ze de meiden lezen, schrijven, leren ze sociale vaardigheden en volgen ze computerles. Eén uur per dag besteden ze aan handycraft om wat geld te verdienen en zo bij te dragen aan het gezinsinkomen. De broertjes en zusjes zitten ondertussen in het gebouw op de creche. Ze maken onder andere Yogatassen maar ook de labeltjes die aan onze producten hangen.

Inspireren zij jou en jij hen? 

Als ik die mooie meiden daar in hun prachtige kleurrijke kleding en zwarte kijkers zie, inspireert me dat echt. En zij op hun beurt denken als ik binnenkom: O dat is die vrouw uit Nederland van dat lotusbloempje, ons label. Lisa heeft ze laatst ons Instagram account laten zien over waar hun producten terecht komen. Van Amerika tot Australië. En daar zijn ze supertrots op. Dat ze voor vol worden aangezien en dat ze wereldwijd bijdragen. 

Volgens mij is sociaal ondernemen met een verdienmodel het nieuwe ontwikkelingswerk. Het past in de tijdsgeest. Met name Millennials zijn er mee bezig. Dat zijn geen geitenwollensokken meer. Ze denken bewust na over mooie spullen die duurzaam zijn en waar de wereld beter van wordt. Heerlijk vind ik dat om met deze jonge mensen te werken. 

Hoe ziet je toekomst eruit? 

Ik rook en drink niet, leef gezond maar zit wel altijd in het drukke en gevaarlijke verkeer in Bangladesh. Het kan zo over zijn. Ik voel me echt bevoorrecht als ik hier met mijn honden op een prachtig tropisch strand loop. Nu hoorde ik op de radio dat in Nederland 1 op de 3 mensen veel stress heeft en 1 op de 7 een burn-out te pakken heeft. En dus dacht ik:  Hoe gaaf zou het zijn als je niet goed in je vel zit, hier zijn Phuket een rustgevende plek hebt om onder begeleiding van een coach te werken aan jezelf of aan je team?

Dus heb ik met mijn huidige zakenpartners het stukje grond naast mijn huis gekocht en een plan gemaakt voor een high end retreat waar je een all senses ervaring kunt hebben: elkaar inspireren, een training volgen maar ook met een bootje naar een onbewoond eilandje kan varen om daar yoga te doen of vrijwilligerswerk, olifanten wassen, Thai boxing of mediteren bij zonsopgang. Een fijne plek waar je lekker en gezond kunt eten, en kunt zwemmen onder de Thaise sterrenhemel…Best of both worlds zeg maar. Ik wil zo veel mogelijk mensen een fijne tijd laten hebben en laten genieten zodat ze beter (zichzelf ) kunnen worden. Dat ben ik nu aan het opzetten.

En voor Yoshiko: zo snel als kan en zo worldwide mogelijk ons verhaal vertellen. Als er meer verkocht wordt, zullen meer artisans de impact voelen en een beter leven krijgen. 

Tot slot wat is jouw levensmotto?

DO WHAT YOU LOVE, LOVE WHAT YOU DO. 

En deel zo veel mogelijk. Ik word oprecht blij als ik dingen weggeef. Ik heb al zo veel. Ik heb een man, auto, een mooi huis en heb twee straathonden geadopteerd. Wat heb ik nog meer nodig? Mijn gezondheid, een zonnetje, liefde en een handje rijst…That’s it! 

Dit artikel wordt gesponsord door Yoshikohome.com