Op zoek naar geluk: maakt emigreren gelukkig?

Geluk schuilt in een klein hoekje, luidt het gezegde. Toch zijn er genoeg mensen die hun geluk in de kleine hoekjes maar niet kunnen vinden. En dus zijn ze ervan overtuigd dat ze het veel verder weg moeten zoeken: in het buitenland. Sommigen vínden het geluk daar ook, precies zoals ze verwacht hadden. Anderen valt het vies tegen. Hoe zit dat toch met geluk? En is je geluk zoeken in het buitenland nu wel of geen goed idee?

Psycholoog op Afstand, een platform van online expatpsychologen, heeft veel ervaring met zogenaamde ‘gelukzoekers’: Nederlanders die naar het buitenland zijn gegaan met het idee daar nieuw geluk te vinden. De psychologen van het platform, zelf ervaringsdeskundigen, weten precies waarom dat sommige expats niet lukt – en helpen hen via online therapie dat geluk alsnog te creëren.

Wat is geluk eigenlijk?

“Een aangenaam gevoel van iemand die zich verheugt,” zegt de Van Dale over ‘geluk’. [1] Dat dat de lading niet dekt is een understatement, maar dat kunnen we de Van Dale niet kwalijk nemen, want geluk laat zich niet beschrijven. We lichten het daarom al gauw toe met behulp van positieve gebeurtenissen, zoals een tropische vakantie, een gezellig feest of een loonsverhoging. Dat soort dingen ‘maken gelukkig’, zeggen we dan. 

Geluk kun je ‘hebben’

Het is dan ook logisch dat je, als je je down voelt, misschien geneigd bent naar die positieve gebeurtenissen of ideale externe omstandigheden te verlangen. Als ik maar… op vakantie zou kunnen, …een leuke vriendengroep zouden hebben, …genoeg geld zouden verdienen, dán zou ik gelukkig zijn. Er zijn ook zeker van die externe factoren die volgens de wetenschap significant bijdragen aan geluk. Denk aan:

• fijne relaties
• een goede gezondheid
• leuk werk
• voldoende geld

En ja, die dingen zijn soms makkelijker te bewerkstelligen in het buitenland. Misschien wil je voor je droombaan emigreren, of voor de natuur, voor minder stress en meer vrije tijd, of voor een goedkoper levensonderhoud – allemaal zaken die in Nederland onbereikbaar kunnen lijken. Een emigratie geeft je de kans helemaal opnieuw te beginnen op een plek waarvan jij verwacht dat de omstandigheden voor geluk er ideaal zijn. [2] 

Geluk overvalt je

Maar alhoewel bepaalde externe omstandigheden het leven een stúk leuker en makkelijker maken – en geluk daarmee in de hand werken – heb je vast ook wel eens meegemaakt dat geluk je zomaar ‘overvalt’ – ook als het je aan de buitenkant niet per se voor de wind gaat. In hoeverre heb je die ideale omstandigheden (in het buitenland) werkelijk nodig om je gelukkig te voelen?

“Geluk is iets wat mij eerder overvalt dan dat ik het aan zie of voel komen. En dat gebeurt ook nog eens op de meest gekke momenten. […] Dat alles gewoon ineens op z’n plaats valt, terwijl ik de sokken binnenstebuiten sta te vouwen, bijvoorbeeld. Heel gek, ik kan er de vinger niet op leggen.” [3]
– Familie De Oliveira’s, wonend in Portugal

Drie geluksfactoren

De wetenschap heeft zich ook het hoofd gebroken over hoe geluk nu eigenlijk werkt. De conclusie van Martin Seligman (de grondlegger van de positieve psychologie, dus niet de minste) is dat de mate van geluk die je ervaart door drie factoren wordt bepaald: [4]

• 50% geluksbaseline
• 40% dagelijkse activiteiten
• 10% levensomstandigheden

Je ‘geluksbaseline’ gaat over hoe positief of gelukkig je van nature bent: wat geeft jou een geluksgevoel? Welke verwachtingen heb je van het leven? Hoe ga je met tegenslag om? Zie je het glas vaak als halfvol of juist als halfleeg? Je geluksbaseline kan ervoor zorgen dat je je ook in shitty omstandigheden gelukkig kunt voelen – en vice versa, helaas. Dit is waarom onderzoek keer op keer aantoont dat loterijwinnaars na het verstrijken van de tijd niet significant gelukkiger zijn dan voorheen, en waarom mensen die iets tragisch hebben meegemaakt met de tijd niet significant ongelukkiger zijn dan voorheen. [5]

Dagelijkse activiteiten

Wat je dag in dag uit doet is een andere belangrijke factor voor geluk. Je werk – iets waar we met z’n allen dagelijks toch flink wat tijd aan besteden – is dus wel degelijk een (on)geluksmaker. En ‘vastzitten in de ratrace’ ook, want dat betekent dat je geen ruimte ervaart om zelf de dagelijkse activiteiten te kiezen waar jij gelukkig van wordt. 

En die vakantie dan? De feestjes, het geld, die fijne woning of andere materiële bezittingen? Die dragen zeker bij aan geluk, maar helaas slechts voor tien procent. En heb je een lage geluksbaseline (aka kan je goede omstandigheden niet echt waarderen)? Dan heb je er waarschijnlijk weinig aan. Aan de andere kant kunnen je levensomstandigheden wel bijdragen aan de andere geluksfactoren, bijvoorbeeld als je geld of vrije tijd inzet om dingen te doen die jou écht gelukkig maken. 

Is geluk maakbaar?

Dus, wat nu als je actief aan de slag gaat met die drie geluksfactoren? Met het verbeteren van je levensomstandigheden, het incorporeren van nieuwe activiteiten in je dagelijkse routine en het positiever bekijken van je leven? Kun je dan zelf aan je geluk bijdragen? Is geluk dan ‘maakbaar’?

Onderzoek suggereert dat geluk inderdaad maakbaar is. Mensen die actief op zoek gaan naar wat hen gelukkig maakt, zijn tevredener, meer ontspannen en trots op wat ze tijdens hun zoektocht bereiken.[6] Maar die zoektocht komt wel met twee hele specifieke voorwaarden: [7] 

• Je mag geluk niet gaan beschouwen als iets dat je moet ‘bereiken’.
• Je mag je zoektocht niet motiveren met afkeer van je huidige realiteit.

Dat is flink lastig. Hoe kun je op zoek gaan naar geluk zonder het als doel te zien? Hoe kun je zoeken naar verbetering zonder je huidige situatie als ‘minder goed’ te beschouwen? 

De paradox van geluk

Paradoxaal genoeg kan de zoektocht naar geluk je precies het tegenovergestelde resultaat opleveren. Het kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat je niet meer tevreden bent over je huidige leven. Of dat je erg teleurgesteld bent als je inspanningen niet het juiste effect opleveren. [8]

“Wanneer mensen zichzelf onder druk zetten om gelukkig te zijn […] hebben ze sneller de neiging om hun negatieve emoties en ervaringen als een tekortkoming te zien. Dat zorgt ervoor dat mensen nog ongelukkiger worden.” [9]
– Brock Bastian, sociaal-psycholoog

Het is de kunst ‘meer’ en ‘beter’ te creëren en tegelijkertijd dankbaar te zijn voor wat je al hebt. Het draait om het cultiveren van positieve emoties, zonder de negatieve emoties uit de weg te gaan. En jeetje, dat is al net zo moeilijk gezegd als gedaan. 

“Ik vind het lastig te geloven dat je, als je niet gelukkig bent, niet hard genoeg je best hebt gedaan.” [10]
– Familie De Oliveira’s, wonend in Portugal

Draagt emigreren bij aan geluk?

Dus, kan emigreren bijdragen aan geluk? Is het mogelijk je geluk in het buitenland te zoeken en te vinden? Ja! Mits je het ‘goed’ doet, dus. 

Een emigratie biedt je allerlei kansen op het creëren van geluk die er in Nederland niet zijn: [11]

• Je kunt voor nieuwe en betere externe omstandigheden kiezen, zoals een zonniger klimaat, het strand of andere natuur om de hoek, goedkoper wonen en leven, of wat het ook maar is dat jij belangrijk vindt en je in staat stelt een leven op jouw voorwaarden op te bouwen.
• Je hebt de mogelijkheid je leven de spreekwoordelijke one-eighty te geven. Je kunt met een schone lei beginnen met nieuw werk, nieuwe routines en nieuwe activiteiten die goed bij jou passen.
• Het dwingt je uit je comfortzone te stappen en je kijk op de wereld te verruimen. Dat is knap lastig in het begin, maar het is alom bekend dat je grenzen verleggen je zelfvertrouwen, durf, eigenwaarde en geluksgevoel vergroot.

Een emigratie draagt echter niet bij aan geluk als je verwacht dat de veranderde omstandigheden automatisch al het werk voor je doen. Psycholoog op Afstand ziet veel gemene delers onder expats die het niet lukt geluk te vinden in het buitenland:

• Je bent uit onvrede over je huidige leven geëmigreerd. Of het nu de bureaucratie, de situatie op de arbeidsmarkt, de politiek of de immer grijze lucht is, wie uit frustratie emigreert komt zichzelf in het buitenland vaak weer opnieuw tegen. [12]
• Je verwacht dat je nieuwe thuisland je gelukkig zal ‘maken’. Nope, je zult je nieuwe leven toch echt zelf actief moeten vormgeven om niet met dezelfde routines te eindigen als die je in Nederland had. En die verantwoordelijk kan best zwaar wegen. [13]
• Je geluksbaseline is laag. Had je in Nederland een negatieve instelling en vaak sombere gedachten over je leven? Dan neem je die gewoon mee naar het buitenland. Tuurlijk, de eerste weken op je nieuwe stek zijn wellicht geweldig, maar hardnekkige gedachtepatronen zijn moeilijk te doorbreken en zullen uiteindelijk zelfs op een paradijselijk bountyeiland de kop opsteken. 

Geluk zoeken én vinden in het buitenland

Het goede nieuws? Succesvol geluk zoeken in het buitenland valt te leren. Psychologische behandelmethoden als cognitieve gedragstherapie en positieve psychologie richten zich specifiek op persoonlijke groei en het creëren van een gelukkig leven. En de online psychologen van Psycholoog op Afstand – zelf ook expat (geweest) – weten dat ook nog eens uitstekend toe te passen op het vinden van geluk in het buitenland. 

In online therapie leer je de drie geluksfactoren te optimaliseren door:

• uit te vogelen wat jou gelukkig maakt en welke stappen je concreet kunt zetten om dat in de praktijk te realiseren. 
• uit de ratrace te stappen en een leven op jouw voorwaarden vorm te geven.
• negatieve gedachte- en gedragspatronen die jouw geluk in het buitenland in de weg staan te leren herkennen en doorbreken.
• op een productieve manier om te gaan met tegenslagen en de negatieve emoties en angsten die daarbij horen.

Psycholoog op Afstand helpt Nederlanders waar ook ter wereld op laagdrempelige wijze met het creëren van nieuw geluk in het buitenland. Benieuwd of dat wat voor jou is? Kennismaken is kosteloos en vrijblijvend!

Bronnen

[1] ‘Geluk’. Van Dale. Via: vandale.nl.

[2] Wereldwijven (30 november 2022). ‘Emigreren: dé kans om de beste versie van jezelf te worden?’ De Wereldwijven. Via: wereldwijven.com.

[3] Hello Portugal (29 juni 2021). ‘Maakt wonen in het buitenland gelukkig(er)? Hello Portugal, via: helloportugal.nl.

[4] Lemonade (4 april 2021). ‘Vier wetenschappelijk bewezen tips voor een gelukkig leven’. Lemonade. Via: lemonade.com.

[5] Idem.

[6] HLN (13 augustus 2018). ‘Waarom de zoektocht naar geluk ons ongelukkig maakt’. Het Laatste Nieuws. Via: hln.be.

[7] B. Lemereis (17 juni 2017). ‘Waar kan je geluk vinden? 5 x vragen (en antwoorden van een kenner) over geluk’. Linda. Via: linda.nl.

[8] HLN (13 augustus 2018). ‘Waarom de zoektocht naar geluk ons ongelukkig maakt’. Het Laatste Nieuws. Via: hln.be.

[9] Idem.

[10] Hello Portugal (29 juni 2021). ‘Maakt wonen in het buitenland gelukkig(er)? Hello Portugal, via: helloportugal.nl.

[11] Idem.

[12] R. Smulders (28 mei 2020). ‘Emigreren uit frustratie’. Belangenorganisatie Mondi. Via: mondi.nl.

[13] Wereldwijven (30 november 2022). ‘Emigreren: dé kans om de beste versie van jezelf te worden?’ De Wereldwijven. Via: wereldwijven.com.