Integreren doe je om je thuis te voelen

Wie emigreert zal (op den duur) ook moeten integreren. Willen integreren zodat je jezelf ook beter thuisvoelt. Een thema dat niet alleen voor ons wereldwijven, expats, en andere geëmigreerden geldt. Want, denk ook eens aan alle mensen die hun land onvrijwillig verlaten. Vluchtelingen uit alle hoeken van de wereld. Ook zij moeten uiteindelijk integreren. Wereldwijf Wendy heeft in verschillende landen gewoond en heeft zich dus ook meermaals moeten aanpassen. Wat zijn haar tips & trucs voor een succesvolle emigratie?

Ze dacht erover na en schreef er dit blog over. Want, wat houdt dat ene woordje – integreren – eigenlijk voor haar in?

Volg je hart

In mijn eerste flow van schrijven over dit onderwerp, begon ik alle landen en ons eigen integratie-proces te beschrijven. Allereerst realiseerde ik me dat het eigenlijk zo heel persoonlijk is: wat werkt wel en wat werkt niet is voor niemand hetzelfde. Uiteraard maakt het ook uit in welk land je moet integreren en onder welke condities. Daar bovenop kwam het gevoel van “oh mijn hemel, dit stuk wordt veel te lang én wie interesseert dit nu eigenlijk?” Dus, ga ik liever terug naar de basis en wat die basis precies is, realiseerde ik me vandaag.

Begin van de maand ging ik naar de gezinsviering van ‘onze’ kerk: Driekoningen, de eerste viering na Kerstmis. Dit is de kerk waar we al kwamen voordat we emigreerden (en de kinderen in Voorburg naar school gingen). In het buitenland hebben we Spaanse, Amerikaanse en Engelse diensten gevolgd, waarbij we de meeste klik en verbintenis hadden met de Amerikaanse diensten in Madrid….maar dit terzijde. De dienst ging over het verhaal van kerst en één van de uitgelichte thema’s was om de ‘ster’ te volgen. Lees: je hart volgen.

“Het is een mooie gedachte om je hart te volgen. Je instinct. Je binnenste waarvan je weet dat het goed is. Hoe graag doen we dat eigenlijk niet allemaal? Dat diepe gevoel volgen?”

Soms is het mogelijk om je hart direct te volgen. Maar waarschijnlijk is er ook vaak genoeg veel ruis op de lijn, of spelen er meerdere belangen. En, hoe jammer kan dat soms zijn, als we ons hart dan niet volgen. Toch, iedere keer als we het wel doen, voelt het goed. En dit thema ‘integreren’ raakte direct een snaar, ook in deze dienst.

Integreren buiten en ín Nederland

Wij zijn absoluut geen vluchtelingen, verre van. Vluchtelingen zijn mensen die komen om te schuilen in een ander land voor al het slechte in hun land. Wij komen ‘terug’ naar ons geboorteland. Na onze bewuste keuze om enkele jaren buiten Nederland te wonen: met werk, goede financiën en goed onderdak. Maar, integreren ‘moeten’ wij ook. Na zoveel jaren is niet alleen Nederland veranderd, maar zijn wij dat ook. Ook wij zoeken naar een ‘thuis’, een warm en welkom gevoel.

De redactie van de Wereldwijven vroeg naar persoonlijke emigratie- en integratie-ervaringen. Daar heb ik wel verschillende verhalen over en dus begon ik te schrijven. Over alle landen waar we hebben gewoond en wat integreren daar, voor ons als gezin, betekende. Het werd een mooie biografie. En opeens realiseerde ik me, na de afgelopen weken van meer rust, wat integreren hier in Nederland voor ons betekent. De taal kennen we al, ons huis ook, maar… wat verder?

Wij, als gezin, kwamen echt ’thuis’ toen we oude vrienden weer zagen tijdens onze welkomstborrel, we familie in onze armen sloten én nadat we weer een dienst volgden. Mensen verwelkomden ons hartelijk: we mogen er (weer) zijn. Er zijn geen voorwaarden, agenda’s of eisen: we zijn welkom.

Integreren: Count your blessings

Deze laatste week zijn we ons huis verder aan het her-inrichten. We hangen schilderijen op en geven herinneringen aan andere landen een plek. Het wordt steeds meer ’thuis’. Hoe fijn en mooi is het om de zegening voor dit jaar van de kerk onder dit mooie embleem (zie foto hierboven) te hangen en te voelen dat het goed is? 

Deze mooie afbeelding hebben we gekregen van Father Ron uit Madrid (die ook onze zoon Stefan en Elise doopte) toen hij een keer op bezoek was in Nederland en uitlegde wat communie doen precies inhoudt (met mij als tolk), voordat onze dochter Elise eerst en zoon Stefan later in de Verrezen Christus ter communie zouden gaan. Of het moment dat Stefan zijn peuterschool-juf en leerkracht van de eerste groepen in de Pius-X (de school in Voorburg) weer ontmoette. Ook dat was mooi en verbindend, net als het koor te zien en horen, en hem luidkeels mee te horen zingen omdat hij de meeste liedjes nog uit zijn hoofd kent.

“Verbintenis, verbonden voelen, welkom voelen en deel te mogen zijn van. Dát is integreren voor mij(n gezin). Ik kan niet dankbaarder zijn voor deze gemeenschap.”

Maar tijd nu om mijn eigen integratie in verschillende landen kort samen te vatten (met de kanttekening dat iedereen anders is, en persoonlijke ervaringen van een land, de cultuur, de mensen die er wonen en de gesproken taal, verschilt). 

Taal en sociale interactie zijn mijn bindende factor

Vanaf mijn twintigste is mijn motto dat ‘je te gast bent in een land’ en dat het niet meer dan normaal is dat je moeite doet om de taal te spreken, de gewoonten van het land te accepteren en je, op termijn en waar mogelijk, je deze gewoonten (deels) eigen maakt. Doordat ik als echte backpacker met een minimaal dagbudget in verschillende landen van Afrika en Azië reisde, werd ik snel meegezogen in de verschillende culturen.

Waar ik ook naartoe reisde en kwam, voor mij is het aanleren van de taal altijd leidend geweest. Ook, of zal ik zeggen juíst in landen als Aruba en Curaçao? Deze eilanden hebben onder Nederlandse geëmigreerden de bijnaam ‘Emigreren voor beginners’. En, dat klopt misschien wel, omdat de meeste Nederlanders hier Nederlands blijven denken en zich Nederlands blijven voelen en bewegen. Hier wonen is natuurlijk een emigratie, maar van echte integratie is dan weinig sprake. Althans niet in de zin hoe ik dat ervaar en beleef.

Zodra mijn man zijn eerste dagen op kantoor doorbracht, kon je mij vinden op plekken in Aruba waar ik kon praten met de lokale bevolking om het Papiamento verder leren. Ik heb van hen niet alleen de taal geleerd, maar ook heel veel over het leven op Aruba, de geschiedenis en de cultuur. 

Integreren is af en toe een blunder maken 

Maar, ondanks de opgedane (taal)kennis, overkwam ons ook wat vele emigranten overkomt: de integratieblunder! Het was op een trouwfeest. Naar ons idee hadden waren we netjes gekleed voor zo’n feest, maar toen we aankwamen en de gasten zagen, zijn we omgekeerd! Snel hebben we ons thuis in pak met stropdas en cocktailjurk gehesen en zijn we teruggegaan. Gered door … gewoon goed te kijken. 

Ook toen we in Spanje woonden, Madrid, hebben we een paar kleine ‘integratie-foutjes’ ondervonden. In Madrid is het heel normaal om jonge kinderen als een jonge prins of prinses te behandelen. Zonder uitzondering. Of nee, toch één uitzondering daar gelaten: de communie. Dan wordt van je kind verwacht dat het alles weet en zich keurig gedraagt!

“Nu had ik niet zo’n heel meegaande peuter en die bracht mij nogal eens in verlegenheid. Zoals die keer dat ze geen stap meer wilde zetten en zich op de grond neerstortte. Ze wilde niet meer lopen en niet in haar trolley.”

Toen praten niet meer hielp, probeerde ik haar fysiek in de trolley te krijgen. Onmogelijk. Ze krijste en gooide haar hele lichaam in de strijd. Vreselijk. Niets werkte. Kalm blijven, weglopen, streng zijn, niets. Ondertussen kreeg ik boze blikken en strenge woorden van omstanders op straat. Ik kon wel door de grond zakken. Het was zodanig dat ik mijn man snikkend belde.

Het overkwam mij ook geregeld dat als ik met Elise over straat of in het park liep, ik de vraag kreeg of ze nu een jongen of een meisje was; ondanks het rokje of roze kleding die ze droeg! Eh? Hoezo? Simpel: meisjes hebben in Madrid oorbellen. Direct na de geboorte, krijgt een meisje hier oorbellen geschoten. Elise dus niet. In de apotheek waar we later haar oorbellen lieten schieten, waren ze geshockeerd: “zo laat? Zou ze niet gaan gillen?” “Nee hoor!”, riepen wij, “ze wil het zelf graag”. Wij lagen nog net niet in een deuk en Elise was maar wat blij met haar gaatjes.

Mijn grote (Spaanstalige) liefde!

Terugkijkend is Spanje denk ik het gemakkelijkste land geweest voor ons om te integreren. Dat wist ik toen niet, en al zeker niet de eerste weken. We hadden wel Spaans geleerd, maar toen ik in onze tuin met de technici stond die mij het sproeier-systeem probeerden uit te leggen, dacht ik dat zij werkelijk Chinees spraken. Het Spaans is me gelukkig helemaal eigen geworden en zo ook de stad waar we woonden, het land, de Spanjaarden, Nederlandse expats en internationale Spaanstalige mensen die we ontmoet hebben.

Spanje heeft ook een bijzondere plek in ons hart omdat Stefan (onze jongste) daar is geboren en we vanaf het begin in een warm bad terechtkwamen van Nederlandse gezinnen met kinderen van dezelfde leeftijd. De mensen in Madrid werden onze twee familie. In Spanje werd ook mijn ‘roeping’ in het onderwijs wakker geschud, maar daarover straks meer. In Madrid verzorgde ik als vrijwilliger een peuterspeel-ochtend voor Nederlandse kinderen (die toen nog niet bestond). 

Kers op de taart… de Dominicaanse Republiek

Behalve Aruba, hebben we ook een tijd gewoond in Curaçao. Wat hebben we genoten van dit mooie eiland en de enorme vakantie-vibe. Het is absoluut ons vakantie-eiland, maar toch niet onze woonplek. Wel een tijd van vele mooie lessen. Op het gebied van intergratie, aanpassingen van schoolsystemen, en het opzetten van mijn eigen bedrijf. 

Deze tijd is ook privé gekleurd. Ik verloor mijn moeder, veel te vroeg. Maar ik heb ook terug kunnen geven door mijn vrijwilligerswerk voor kinderen. Kinderen die het niet altijd goed hadden thuis of die ernstig ziek waren en om die reden niet meer thuis woonden. Het is ook in Curaçao dat mijn bedrijf een enorme vlucht heeft genomen, omdat ik eigenlijk simpelweg besloot: ik neem die stap en ik wil groeien. Je eigen werk geeft je een enorme basis, zodat je zoals ik het heb beleefd, overal net wat makkelijker aard.

Was het omdat het inmiddels onze vierde expat-ervaring was, of omdat we het Spaans vloeiend spraken? Of gewoon omdat Zuid-Amerika absoluut mijn regio is? Dat laatste bleek wel uit alle ontmoetingen met Zuid-Amerikanen tijdens onze vele vakanties in die regio). Of omdat mijn bedrijf groeide en het me niet uitmaakte waar ik was?

“Natuurlijk weet ik dat mijn omgeving en waar ik woon, me wel uitmaakt. Dat ervaar ik nu we vijf maanden terug in Nederland zijn.”

Ik mis mijn leven in de Dominicaanse Republiek. Het klimaat, de sfeer, de cultuur en manier van leven. En ja, de taal! Ook al is het Spaans erg verbasterd. Onze tijd in de Dominicaanse Republiek was geweldig en dit land heeft, naast Spanje, mijn hart gestolen.

Drie goede tips om te integreren

Iedere expat of emigrant heeft wel haar of zijn handige tips in het buitenland. Ik deel graag die van mij en hoop dat je er je voordeel mee kan doen!

1. Leer de taal, waar je ook naar toe gaat en hoe goed je er bijvoorbeeld ook met Engels uit de voeten kunt (terwijl dat niet de eerste taal is).
2. Zoek verbintenis, vind gelijkgestemden, mix en geef terug.
3. Wees ‘culture aware’ of doe je best ervoor als je dat nog niet bent.